Ngày nay, với khả năng giúp con người tạo dựng những mối quan hệ vượt ra ngoài giới hạn không gian và thời gian để giao lưu, chia sẻ, mạng xã hội đã trở thành một thứ “quyền lực” trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, từ vai trò, mục đích của người sử dụng, mạng xã hội phát huy được một số tính năng ưu việt và cũng sớm bộc lộ một số hạn chế cốt tử, có thể đẩy tới hiểm họa, tác động tiêu cực tới sự phát triển xã hội, con người.
Thống
kê từ các khảo sát cho biết, hiện tổng lượng truy cập Internet trên toàn cầu
tập trung vào khoảng 150 công ty, chủ yếu là của Mỹ, như: Facebook, Google,
Yahoo, Twitter. Còn tại các quốc gia, nhất là các quốc gia đang phát triển,
mạng xã hội lại trở thành thách thức đối với quản lý hành chính và kỹ thuật.
Thực tế cho thấy, khi mạng xã hội được sử dụng vì lợi ích chung của xã hội sẽ
đem lại nhiều hiệu ứng tích cực, giúp kết nối mọi người; cũng là một kênh
ma-két-tinh, kinh doanh hiệu quả, giúp nắm bắt thông tin, và là một kênh giải
trí hữu ích. Đáng chú ý, với sự ưu việt của các thiết bị thông tin cá nhân như
điện thoại thông minh - smartphone, mạng xã hội có khả năng tiếp cận từng cá
thể ở mọi lúc, mọi nơi, có thể tạo nên bản sao của đời sống thực trên không
gian ảo.
Trên
phương diện nhất định, mạng xã hội đã làm hình thành một lớp công dân mạng làm
truyền thông qua việc tự đăng tải thông tin, chia sẻ, bình luận, giúp nâng cao
nhận thức, kỹ năng, phát triển trí tuệ… Song, từ các nguyên nhân khác nhau mà
bên cạnh mặt tích cực, mạng xã hội cũng sớm bộc lộ nhiều bất cập, tác động tiêu
cực, ảnh hưởng trực tiếp đến mọi mặt của đời sống. Chỉ riêng về chính trị - xã
hội, mạng xã hội đã làm phức tạp, gây tai họa cho nhiều quốc gia. Chẳng hạn,
các biến động chính trị xã hội ở Bắc Phi, Trung Đông đều có sự tham gia, hoặc
chủ động, hoặc bị động của các tổ chức, cá nhân sử dụng mạng xã hội làm công cụ
để truyền bá thông tin, liên lạc và tổ chức hoạt động. Những người tham gia
cuộc bạo động đường phố vào tháng 8/2011 ở Anh, cuộc xuống đường “chiếm phố
Wall” ở Mỹ, biểu tình ở Hồng Kông (Trung Quốc) gần đây, và hoạt động tương tự
tại nhiều nước khác đều sử dụng Facebook, Twitter như “vũ khí” lợi hại để quảng
bá cái gọi là “giá trị dân chủ”, thúc đẩy “cách mạng mầu”, tổ chức lật đổ hoặc
thay đổi thể chế ở một số nước.
Với
Việt Nam, gần đây, mạng xã hội như đã trở thành môi trường để một số người
truyền bá luận điệu sai trái, đưa ra thông tin xấu độc, gây hại, công bố phát
ngôn gây thù hận; đồng thời bị một số người lợi dụng để thể hiện hành vi phản
văn hóa, vi phạm thuần phong mỹ tục, sử dụng ngôn từ tục tĩu để thóa mạ, chửi
bới người không có cùng quan điểm. Một số trường hợp, khi đến với công chúng,
mạng xã hội còn làm cho thông tin chính thống bị nhiễu loạn, ảnh hưởng xấu đến
trật tự, an ninh xã hội. Có thể nói, mạng xã hội đang giống như “mê hồn trận”,
làm cho con người khó phân biệt đâu là tin thật, đâu là tin giả... Và nổi lên
trong đó là việc một mặt các thế lực thù địch lợi dụng mạng xã hội để hô hào tụ
tập đông người phản đối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cố gắng
kích động dư luận, biến bức xúc thành bạo động, khiến sinh hoạt xã hội trở nên
phức tạp; mặt khác, họ triệt để lợi dụng mạng xã hội để hình thành cái gọi là
“truyền thông độc lập”, tách khỏi sự quản lý của Nhà nước; thực hiện các thủ
đoạn tuyên truyền phá hoại tư tưởng, kích động tâm lý hoài nghi với chính
quyền, thổi bùng bức xúc trong nhân dân để tạo điều kiện, môi trường thực hiện
“cách mạng mầu”; đồng thời cổ xúy cho các luận điệu dân chủ, nhân quyền, đòi tự
do biểu tình, tự do ngôn luận, tự do lập hội, tự do báo chí, tự do tôn giáo
theo quan điểm phương Tây để phục vụ cho “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự
diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Do đó, chủ động ngăn chặn hiểm họa từ mặt trái của
mạng xã hội đã trở thành yêu cầu cấp thiết trong công cuộc xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc, với các giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ, hiệu quả... Cụ thể như:
- Một
là, tuyên truyền, giáo dục nâng cao trách nhiệm, ý thức tuân thủ pháp luật cho
mỗi người khi sử dụng mạng xã hội. Đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định, vì sự
lệch lạc trong nhận thức về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội sẽ dẫn đến ngộ
nhận, sai lầm trong hành vi và làm cho an ninh, trật tự có thể chứa đựng mối
nguy hiểm tiềm tàng. Do đó, cần chủ động, tích cực tuyên truyền, giáo dục, giúp
mọi người nhận thức được tác động tiêu cực từ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực
thù địch, không vô tình tiếp tay cho hoạt động chống phá, và các hành vi tiêu
cực, phản cảm, thiếu văn hóa trên mạng xã hội.
- Hai
là, hoàn thiện hệ thống pháp luật phù hợp để quản lý internet trên cơ sở hành
lang pháp lý là Luật An ninh mạng và các luật, bộ luật liên quan. Tuy nhiên,
với sự phát triển nhanh chóng của Internet, nhất là mạng xã hội, luôn có thể
xuất hiện những vấn đề mới, dễ làm cho một số quy định pháp luật trở nên lạc
hậu, bất cập hoặc không còn phù hợp, vì vậy cần thường xuyên theo dõi, khảo
sát, đánh giá, nếu cần thiết phải kịp thời điều chỉnh, bổ sung, để hoàn thiện
hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách,... giúp quản lý hiệu quả, vừa phù hợp
với các quy tắc điều chỉnh hành vi văn hóa trong sinh hoạt xã hội và cộng đồng,
vừa theo kịp sự phát triển của mạng xã hội với các vấn đề mới của nó. Sự tiến
bộ, hoàn chỉnh của hệ thống pháp luật ở nước ta cần phải tạo ra khung pháp lý
thể hiện qua các biện pháp quản lý đồng bộ đối với trang điện tử, mạng xã hội;
thắt chặt việc tạo tài khoản cá nhân; có điều luật xử lý người lợi dụng
internet để hoạt động chống chính quyền, lừa đảo kinh tế, tiến công các tổ
chức, cá nhân... Đáng chú ý, bên cạnh việc biểu dương, ủng hộ người tốt, đưa
thông tin tốt, cũng cần phải phê phán, răn đe người không tốt, xử lý người đưa
tin xấu, độc...
- Ba
là, hoạch định các giải pháp kỹ thuật bảo đảm chủ động, kịp thời, hiệu quả
trong quản lý truyền thông mạng xã hội. Giải pháp về công nghệ đưa tới các biện
pháp kỹ thuật phù hợp, theo kịp sự phát triển của Internet, khuyến khích phát
triển mạng xã hội có nền tảng công nghệ trong nước, khuyến khích các cơ quan,
tổ chức xây dựng mạng xã hội nội bộ. Giải pháp về công cụ giúp quản lý, thu
thập, phòng ngừa và cảnh báo; định lượng truy cập mạng xã hội làm căn cứ để
đánh giá, xây dựng và thực hiện các chính sách quản lý nhà nước. Giải pháp về
công cụ lọc giúp phát hiện tin giả, tin sai sự thật… từ đó chủ động ngăn chặn
sự lan truyền, cảnh báo tin giả ngay từ khi xuất hiện trên mạng xã hội. Giải
pháp về cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý và doanh nghiệp giúp vào việc
ngăn chặn, gỡ bỏ các thông tin xấu độc trên internet, trực tiếp là mạng xã hội.
Do đặc điểm “không có biên giới rõ ràng” của môi trường mạng xã hội cho nên cần
có phối hợp giữa Chính phủ Việt Nam với chính phủ các nước và các định chế quốc
tế, các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội lớn từ nước ngoài như Facebook, Google,
Twitter để kịp thời ngăn chặn, xử lý, loại trừ những nguy cơ, hiểm họa có thể
xảy ra.
- Bốn
là, xây dựng và nâng cao khả năng đấu tranh của lực lượng nòng cốt chuyên sâu,
bởi căn cốt của vấn đề là vai trò của con người, và đây là lực lượng quan trọng
đặc biệt, là yếu tố quyết định hiệu quả phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên
internet. Vì thế, mỗi công dân, nhất là cán bộ, đảng viên, cần thường xuyên
nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất và năng lực toàn diện; có kiến thức
chuyên môn cao khi khai thác, sử dụng internet; có năng lực tư duy phản biện
với khả năng diễn đạt, luận chiến tốt; nhiệt huyết và dũng khí, quyết tâm bảo
vệ Đảng, bảo vệ chế độ, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Như vậy, cần đa dạng hóa hình thức và phương pháp đấu tranh theo hướng: thiết
lập và sử dụng các website, blog, diễn đàn, đăng tải những bài viết sâu sắc về
lý luận - thực tiễn; chủ động cung cấp thông tin, phối hợp các cơ quan báo chí
để viết bài đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch trên Internet, trực
tiếp là mạng xã hội… Qua đó, vừa vô hiệu hóa các trang mạng “độc hại”, vừa góp
phần hướng dẫn dư luận xã hội.
Việt
Nam được xem là quốc gia có tốc độ phát triển rất nhanh về internet và tính đến
nay đã có hơn 60 triệu người sử dụng Facebook, chưa kể các mạng xã hội khác,
đứng thứ 18 trên thế giới về tỷ lệ người dân sử dụng Internet và là một trong
10 nước có người dùng Facebook, YouTube cao nhất thế giới. Vì vậy, việc chủ
động đẩy lùi hiểm họa từ mặt tiêu cực của mạng xã hội cần huy động sức mạnh tổng
hợp của mọi lực lượng, với sự phối hợp chặt chẽ của các tổ chức, trước hết là
cấp ủy và người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, kết hợp phát huy vai trò của các
tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức quần chúng. Và khi tham gia mạng xã hội,
mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên,... cần xác định trách nhiệm giữ vai trò nòng
cốt, tự giác trong đăng tải, chia sẻ, lan tỏa thông tin tích cực, trực diện đấu
tranh với thông tin xấu độc, tạo thành phong trào rộng khắp cùng hướng tới một
văn hóa Internet, trong đó có mạng xã hội, ngày càng tích cực, lành mạnh./.
Đăng nhận xét