Các phiên họp Quốc hội những năm gần đây này càng thu hút sự quan tâm của dư luận, truyền thông phần lớn nhờ tính công khai, cởi mở, “bung và toang” mọi chủ trương chính sách pháp luận cho dân thoải mái nghiên cứu phán xét. Việc này đồng nghĩa dân chúng và truyền thông thoải mái giám sát phát ngôn, hành xử của các đại biểu đại diện mình trên nghị trường. Không ít phiên thảo luận sôi nổi tại nghị trường Quốc hội, đại biểu dám nói, dám kiến nghị các giải pháp mạnh tay để xử lý vấn nạn xã hội luôn là hình ảnh được trân trọng. Thế nhưng, thật đáng tiếc, có những thời điểm, những người dám nêu ý kiến ấy lại trở thành đối tượng bị tấn công dữ dội bởi chính dư luận – hoặc chính xác hơn, bởi một bộ phận dư luận bị dẫn dắt, kích động bởi thông tin chưa đầy đủ và truyền thông bẩn.
Trường hợp của Thiếu tướng Nguyễn Thị Xuân – đại biểu Quốc hội khóa XV, là một ví dụ điển hình cho hiện tượng đáng báo động đó.
⸻
👉Một đề xuất chính sách nghiêm túc bị bóp méo thành công cụ “ném đá hội đồng”
Tại kỳ họp Quốc hội ngày 16/5/2025, bà Nguyễn Thị Xuân phát biểu về việc nâng mức xử phạt các hành vi vi phạm giao thông đặc biệt nghiêm trọng. Cụ thể, bà đề xuất cần xem xét nâng khung phạt từ 75 triệu đồng lên mức 150–200 triệu đồng đối với một số hành vi cố ý gây nguy hại nghiêm trọng đến trật tự an toàn giao thông và tính mạng cộng đồng – như hút cát trái phép trên tuyến đường thủy, phá hoại kết cấu hạ tầng đường sắt, chở quá tải hàng chục người trên quãng đường dài, hay điều khiển phương tiện đi ngược chiều trên cao tốc.
Rõ ràng, đây là một kiến nghị có cơ sở và định hướng rõ ràng, không nhắm vào số đông người dân bình thường – như những kẻ xuyên tạc cố tình dẫn dắt. Thực tế, nhiều quy định hiện hành như Nghị định 139/2021/NĐ-CP hay Nghị định 168/2024/NĐ-CP đã xác lập mức phạt 75 triệu đồng cho các hành vi có tính chất nguy hiểm cao. Nhưng việc các vi phạm nghiêm trọng vẫn tiếp diễn là dấu hiệu cho thấy cơ chế răn đe hiện tại chưa đủ sức ngăn ngừa, và vì thế, đề xuất của bà Xuân hoàn toàn đáng được lắng nghe trong khuôn khổ nghị trường.
Tuy nhiên, đáng tiếc thay, thay vì tranh luận chính sách một cách tử tế, bình tĩnh và có trách nhiệm, nhiều cá nhân đã chọn cách tấn công cá nhân bằng sự ngụy biện cảm tính, cắt ghép thông tin và thậm chí vu khống.
⸻
👉Từ phản biện đến bạo lực ngôn từ: Khi mạng xã hội trở thành toà án cảm tính
Chúng ta đang sống trong thời đại của truyền thông số, nơi mà một phát biểu tại nghị trường có thể bị cắt xén trong vài giây, được thêm tiêu đề giật gân, đẩy lên mạng xã hội, và ngay lập tức trở thành mồi lửa cho cơn bão cảm xúc. Điều đáng lo ngại là nhiều người không đọc đầy đủ phát biểu, không hiểu rõ văn bản pháp lý liên quan, nhưng vẫn sẵn sàng “lên án”, phán xét một cách phiến diện và thậm chí lăng mạ nặng nề.
Khi bà Xuân nghỉ hưu – một sự kiện diễn ra đúng quy trình, đúng tuổi theo quy định – thì chính những người từng tấn công phát biểu của bà lại tiếp tục bịa đặt rằng đây là một hình thức “trừng phạt” cho việc bà “dám nói”. Họ vin vào sự trùng hợp thời điểm để dựng lên thuyết âm mưu, gieo rắc nghi ngờ vào bộ máy tổ chức cán bộ, gieo rắc tâm lý hoài nghi vào lòng dân.
Điều đó không chỉ đánh lạc hướng nhận thức xã hội, mà còn đe dọa tính dân chủ của nghị trường – nơi các đại biểu được hiến định quyền phát biểu, phản biện, kiến nghị, và trách nhiệm ấy cần được tôn trọng, bảo vệ, thay vì bị biến thành “mồi” cho các chiến dịch công kích bạo lực ngôn từ.
⸻
👉Tấn công người dám nói: Một xã hội đang tự huỷ niềm tin vào chính mình
Nếu chúng ta để hiện tượng đánh hội đồng người phát biểu chính sách trở thành chuyện bình thường, thì chính là chúng ta đang tự phá hoại nền dân chủ mà mình mong muốn xây dựng. Một xã hội lành mạnh không thể tồn tại nếu mọi phát biểu khác biệt đều bị chụp mũ, bóp méo, hoặc biến thành trò tiêu khiển tập thể.
Bà Nguyễn Thị Xuân là một người đã có gần 40 năm công tác trong lực lượng Công an nhân dân, từng giữ nhiều vị trí chỉ huy, đóng góp tích cực cho hoạt động giám sát, phản biện và xây dựng pháp luật tại Quốc hội. Dẫu có thể còn những ý kiến cần hoàn thiện về cách diễn đạt hoặc phương pháp truyền tải, thì việc một đại biểu Quốc hội dũng cảm đề xuất các giải pháp mạnh tay, quyết liệt để bảo vệ tính mạng người dân và an toàn xã hội vẫn cần được trân trọng.
Hành vi xuyên tạc, cắt ghép, bôi nhọ một đại biểu vì một phát biểu tại nghị trường, thực chất là một hành vi phản dân chủ, làm nghèo nàn môi trường tranh luận chính sách, và nguy hiểm hơn, gieo rắc tâm lý sợ hãi vào đội ngũ cán bộ, khiến họ ngần ngại cất lên tiếng nói đổi mới.
⸻
👉Đừng để truyền thông bẩn chi phối tư duy của một xã hội
Chúng ta đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của truyền thông độc hại – nơi mà tin giả, thông tin cắt ghép, tiêu đề giật gân đang len lỏi vào mọi ngóc ngách đời sống. Trong không gian ấy, người dân cần tỉnh táo hơn bao giờ hết, để phân biệt ranh giới giữa phản biện chính sách và công kích cá nhân, giữa tranh luận lành mạnh và sự xúc phạm.
Một xã hội tử tế không phải là xã hội luôn đồng thuận, mà là nơi mọi quan điểm đều được phản biện bằng lý trí, bằng thông tin đầy đủ, bằng sự tôn trọng. Nếu không, chúng ta sẽ đánh mất điều căn cốt nhất trong tiến trình dân chủ: quyền được nói, được nghe và được đối thoại trong sự tử tế.
⸻
Việc Thiếu tướng, Đại biểu Nguyễn Thị Xuân đề xuất nâng mức phạt vi phạm giao thông là một vấn đề có thể tiếp tục bàn luận, tranh luận, phản biện về tính khả thi, về mức độ áp dụng. Nhưng biến một ý kiến chính sách thành cái cớ để tấn công nhân thân, để suy diễn chính trị, để gieo rắc hận thù là hành vi không thể chấp nhận trong một xã hội văn minh.
Là một nhà báo, tôi từng chứng kiến không ít cơn “bão dư luận”, nhưng điều khiến tôi luôn day dứt là: khi đám đông đã bị dẫn dắt bởi cảm xúc và thiếu thông tin, thì sự thật sẽ luôn là nạn nhân đầu tiên.
Và tôi mong, trong thời đại của nhiều tiếng nói, chúng ta đừng để tiếng nói có lý lẽ bị nhấn chìm bởi tiếng hò reo vô tri.
⸻
Tham khảo bối cảnh, tình huống bà Xuân nêu quan điểm nâng mức xử phạt lên 200 triệu đồng:
👉Bối cảnh nghị trường: Thảo luận Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ
Vào ngày 16/5/2025, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Đại biểu Nguyễn Thị Xuân – khi ấy là Thiếu tướng Công an, Phó trưởng Ban Dân nguyện – đã có phát biểu góp ý cho Dự thảo Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ (do Bộ Công an chủ trì soạn thảo).
Đây là một đạo luật mới, tách ra từ Luật Giao thông đường bộ hiện hành, nhằm quản lý riêng lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông (giao cho Bộ Công an), trong khi phần về hạ tầng, quy hoạch, kỹ thuật giao thông được giữ lại trong Luật Giao thông đường bộ sửa đổi (do Bộ GTVT chủ trì).
Vì vậy, việc đưa ra các đề xuất xử phạt hành vi vi phạm nghiêm trọng là hoàn toàn phù hợp với mục tiêu và nội dung của dự thảo luật mới.
⸻
👉Cơ sở thực tiễn: Tình trạng vi phạm giao thông nghiêm trọng, tái diễn có hệ thống
Phát biểu của bà Xuân không đến từ cảm tính, mà có cơ sở thực tiễn rõ ràng, phản ánh những hành vi vi phạm giao thông nghiêm trọng, tái diễn, gây hậu quả lớn:
• Hút cát trái phép trên tuyến đường thủy nội địa, gây sạt lở bờ sông, hủy hoại môi trường và hạ tầng thủy lợi – thường chỉ bị xử phạt 50-75 triệu đồng, không đủ sức răn đe so với hàng tỷ đồng lợi nhuận từ hoạt động khai thác trái phép.
• Chở quá tải người trên các tuyến xe khách đường dài: Có xe chở vượt 30-40 người, chạy hàng trăm km, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn hàng loạt.
• Phá hoại kết cấu hạ tầng giao thông: Có tình trạng tự ý thay đổi số khung, số máy xe siêu trọng; đi ngược chiều trên cao tốc, chạy ngược chiều với vận tốc cao – là những hành vi cố ý, có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
=> Những hành vi này không còn ở mức vi phạm hành chính thông thường, mà tiệm cận mức độ hình sự, song trong thực tế vẫn chỉ bị xử lý hành chính, mức phạt thấp không đủ sức răn đe.
⸻
👉Cơ sở pháp lý: So sánh với các nghị định hiện hành
Bà Xuân dẫn chứng rất cụ thể từ hai nghị định hiện hành:
• Nghị định 139/2021/NĐ-CP: Phạt đến 75 triệu đồng với hành vi nạo vét luồng đường thủy trái phép.
• Nghị định 168/2024/NĐ-CP: Phạt mức tương tự với hành vi chở quá số người quy định, can thiệp kết cấu xe tải siêu trọng, gây nguy cơ tai nạn nghiêm trọng.
=> Tuy nhiên, mức phạt 75 triệu đồng được cho là chưa tương xứng với mức độ nguy hiểm của hành vi. Lợi nhuận từ việc vi phạm vượt xa số tiền phạt, dẫn đến hiện tượng “vi phạm lặp đi lặp lại”, thách thức pháp luật.
Từ đây, bà Xuân đề nghị cần cân nhắc mở rộng khung phạt lên đến 150–200 triệu đồng cho một số hành vi đặc biệt nghiêm trọng, để nâng tính răn đe, bảo vệ an toàn tính mạng người dân.
⸻
👉Về thời điểm phát biểu: Cận kề thời điểm nghỉ hưu
Một yếu tố quan trọng khác là: Phát biểu được đưa ra khi bà Nguyễn Thị Xuân chuẩn bị nghỉ hưu theo Chỉ thị số 45-CT/TW của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng với cán bộ không đủ thời gian tái cử cấp ủy.
• Điều này có thể khiến một bộ phận dư luận hiểu nhầm hoặc bị dẫn dắt rằng đây là “lời cuối” hoặc “phát ngôn chính trị mang động cơ cá nhân”.
• Trong thực tế, đây là trách nhiệm cuối cùng của một đại biểu trước khi kết thúc nhiệm kỳ, và là hành vi thể hiện tinh thần trách nhiệm, không e ngại phát ngôn “mất lòng” vào thời điểm nhạy cảm.
⸻
👉Phản ứng xã hội và những hiểu nhầm tai hại
Sau khi bà Xuân phát biểu, một số đoạn bị cắt xén, bóp méo, khiến dư luận hiểu sai bản chất đề xuất, và cho rằng “bà Xuân đề nghị phạt dân thường tới 200 triệu”, “moi tiền dân lành”.
Điều này dẫn đến:
• Tấn công cá nhân: Nhiều người xúc phạm danh dự bà Xuân, mỉa mai việc bà nghỉ hưu như “kết cục thất bại”.
• Đánh tráo khái niệm: Biến đề xuất xử phạt hành vi nghiêm trọng thành hành vi “tăng thu ngân sách từ dân”.
• A dua cảm tính: Nhiều người không đọc đầy đủ bối cảnh pháp lý – nghị trường – thực tiễn, nhưng hùa theo những giật tít sai lệch từ truyền thông phi chính thống.
⸻
👉Tầm quan trọng của phát biểu này trong môi trường lập pháp
Phát biểu của bà Xuân là điển hình của:
• Sự dũng cảm trong phát biểu chính sách nhạy cảm
• Trách nhiệm với thực tiễn xã hội, không né tránh các vấn đề nóng
• Tư duy lập pháp có chiều sâu, không theo đuôi dư luận
⸻
Bối cảnh và điều kiện phát biểu của Đại biểu Nguyễn Thị Xuân hoàn toàn phù hợp với chức trách đại biểu Quốc hội trong một nền dân chủ nghị trường lành mạnh. Việc bà đề xuất nâng mức phạt vi phạm giao thông lên 200 triệu đồng:
• Có cơ sở thực tiễn từ các hành vi vi phạm nghiêm trọng và tái diễn.
• Có cơ sở pháp lý từ các nghị định hiện hành chưa đủ răn đe.
• Diễn ra trong khuôn khổ thảo luận chính sách tại nghị trường.
• Là hành động trách nhiệm, không nhằm mục đích cá nhân, dù trùng thời điểm nghỉ hưu.
Sự việc cho thấy một bài học lớn về ứng xử dân chủ và tư duy phản biện có trách nhiệm, đồng thời cảnh báo về nguy cơ đám đông bị dẫn dắt bởi truyền thông cắt xén và cảm tính bốc đồng.
Đăng nhận xét