Trong nhiều năm gần đây, Lịch sử là môn học, môn thi thường xuyên thu hút sự quan tâm, chú ý của dư luận xã hội và truyền thông, báo chí. Năm học mới chuẩn bị bắt đầu, sách giáo khoa mới theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ được triển khai ở bậc THPT bắt đầu từ lớp 10 cho năm học 2022-2023. Từ kinh nghiệm giảng dạy môn Lịch sử ở bậc học phổ thông 30 năm qua, tôi xin phép được chia sẻ cùng với bạn đọc và đồng một vài đúc kết sau.
1. Nhân tố đầu tiên đóng vai trò quyết định giúp cho học trò có hứng thú học Lịch sử chính là sự tận tâm, nhiệt huyết của mỗi người thầy. Dù các em có thể học chưa giỏi môn Lịch sử và không chọn Lịch sử là môn thi, nhưng các em vẫn đủ sự tinh tế để nhận ra điều này.
2. Nhiều học sinh đến các tiết học môn Lịch sử, rất không thích giáo viên khi giảng dạy lại lệ thuộc hoàn toàn vào tài liệu, giáo án, sách giáo khoa. Một tiết dạy thăng hoa, có cảm xúc và tạo nên sự lôi cuốn với học trò, đa số đều là những tiết dạy thoát ly được tài liệu.
3. Mỗi môn học đều có sự khác nhau về kiến thức và cách thức truyền đạt từ phía người dạy. Lịch sử vốn là một môn học khô khan, khó nhớ, khó thuộc bởi nó chứa đựng nhiều kiến thức về sự kiện, thời gian, không gian, nhân vật lịch sử có trong sách giáo khoa.
4. Một kỹ năng quan trọng của mỗi giáo viên Lịch sử là khả năng xâu chuỗi kiến thức và khái quát hóa vấn đề. Nhiều giáo viên Lịch sử đôi khi mải mê thuyết trình nhưng quên mất một kỹ năng rất quan trọng là trình bày bảng.
5. Trong đổi mới phương pháp giảng dạy, để chuyển từ việc truyền thụ kiến thức một chiều của người dạy sang một tiết học có sự hoạt động, tương tác hiệu quả giữa thầy và trò, giáo viên Lịch sử không nên nhồi nhét về kiến thức, áp đặt về mặt quan điểm theo kiểu “thầy nói, trò phải nghe”.
6. Trong các môn học ở trường phổ thông, Lịch sử là môn học có lợi thế nhất giúp các giáo viên có thể truyền đạt kiến thức và nhận thức lịch sử không chỉ trong khuôn khổ một cuốn sách giáo khoa. Hằng năm, đến các ngày lễ kỷ niệm lớn của đất nước, học sinh đi ra đường có thể thường xuyên bắt gặp các băng rôn, panô, áp phích, tranh cổ động cho nhiều ngày lễ gắn liền với các sự kiện lớn, như: Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3-2), Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4), Ngày giỗ Tổ Hùng Vương (10-3 âm lịch), Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ (7-5), Ngày Thương binh-Liệt sĩ (27-7), Ngày Cách mạng Tháng Tám (19-8) và Quốc khánh (2-9), Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22-12)...
7. Tận dụng hiệu quả công nghệ thông tin vào một số bài học cụ thể để làm cho những tiết dạy trở nên sinh động hơn. Điều mà tôi muốn nói ở đây là tận dụng chứ không lạm dụng.
8. Phương thức kiểm tra đánh giá như thế nào của mỗi giáo viên Lịch sử sẽ làm cho học sinh không sợ môn Lịch sử cũng là một kỹ năng rất quan trọng, dù đó là hình thức tự luận hay trắc nghiệm, dù là bài kiểm tra thường xuyên hay định kỳ.
9. Trong việc giảng dạy kiến thức và ôn tập, ôn thi, một phương tiện lan tỏa kiến thức có hiệu quả là thông qua Facebook, Zalo và các mạng xã hội khác. Khi chất lượng cuộc sống ngày được cải thiện, nâng cao, hầu như học sinh nào cũng dùng mạng xã hội để kết nối và sẻ chia thông tin mọi lúc, mọi nơi thông qua điện thoại thông minh.
10. Mỗi môn học đều có vai trò, nhiệm vụ khác nhau trong việc cung cấp kiến thức phổ thông, nhưng Lịch sử là môn học đặc thù và đặc biệt. Lịch sử luôn gắn liền và song hành với chính trị, là cội nguồn của mọi quốc gia-dân tộc, thể chế. Hiểu quá khứ, liên hệ tới hiện tại và dự đoán, hoạch định cho tương lai, đó là mục đích cốt lõi của việc dạy học lịch sử.
Giá trị lớn nhất của giáo dục lịch sử là giúp hậu thế phải rút ra những bài học kinh nghiệm từ quá khứ và giáo dục cho thế hệ trẻ biết rõ cội nguồn gia đình, dòng họ, quê hương, đất nước, biết quý trọng những giá trị của lịch sử để kế thừa và phát huy các giá trị đó cho hiện tại và tương lai.
Muốn dạy lịch sử cuốn hút hơn, muốn làm học sinh từ chỗ không yêu đến yêu lịch sử và lựa chọn Lịch sử là môn học, môn thi thì điều cốt lõi là mỗi giáo viên dạy Lịch sử phải làm cho học sinh hiểu tác dụng của việc học lịch sử, vai trò của môn Lịch sử trong việc cung cấp kiến thức phổ thông và định hướng nghề nghiệp. Động cơ tạo nên động lực. Động lực sẽ khuyến khích việc học. Đó chính là cội nguồn yêu thích lịch sử và học môn Lịch sử./.
Đăng nhận xét