Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) mức sử dụng rượu, bia ở Việt Nam đang gia tăng ở mức báo động, nhất là giới trẻ. Nó được thể hiện ở ba tiêu chí đều ở mức cao: mức tiêu thụ bình quân đầu người quy đổi ra lượng cồn nguyên chất; tỷ lệ sử dụng rượu, bia; tỷ lệ sử dụng ở mức nguy hại. Trong giai đoạn 2015-2019, sản lượng bia ở nước ta tăng trung bình 7,5%/năm; sản lượng rượu tăng 1,5%/năm, đó là chưa kể đến số lượng rất lớn rượu thủ công, tự nấu không được thống kê.
.jpg)
Mức
tiêu thụ rượu, bia ở người từ 15 tuổi trở lên ở nước ta tăng dần qua các năm.
Nếu như năm 2005, mức tiêu thụ là 2,9 lít cồn nguyên chất/người/năm, thì đến
năm 2018 và 2019, con số này đã tăng lên 7,9 lít. Việt Nam xếp thứ hai trong
các nước khu vực Đông Nam Á, xếp thứ ba châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu,
bia/người. Tình trạng uống đến mức nguy hại cũng đang rất phổ biến ở người
trưởng thành Việt Nam: năm 2015: 44,2% số nam giới, tăng gần gấp hai lần so với
năm 2010 (25,1%).
Rượu,
bia là yếu tố nguy cơ xếp thứ hai trong 10 nguy cơ gây tàn tật và tử vong hàng
đầu tại Việt Nam; nó là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh, chấn thương
và nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh. Theo thống kê mới nhất, mỗi
năm có khoảng hơn 548 nghìn trường hợp tử vong do ung thư, bệnh tim mạch, tâm
thần, tiêu hóa, nhiễm trùng…, trong đó ước lượng có khoảng 40.800 ca tử vong
liên quan đến rượu, bia (chiếm tỷ lệ 7,5%). Bên cạnh đó, rượu, bia cũng là
nguyên nhân lớn nhất gây ra 30% các vụ gây rối trật tự xã hội và 33,7% các vụ
bạo lực gia đình; là một trong những nguyên nhân làm tăng bất bình đẳng giới và
bất bình đẳng kinh tế-xã hội, thách thức các nỗ lực giảm nghèo bền vững.
Việt
Nam nằm trong nhóm 15 quốc gia có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Mặc
dù đã giảm trong giai đoạn 2010-2020, nhưng tỷ lệ hút thuốc ở người trưởng
thành vẫn ở mức 42,3% (năm 2020). Đối với nhóm tuổi thanh, thiếu niên thì giảm
tỷ lệ hút thuốc lá truyền thống, nhưng có sự gia tăng tỷ lệ sử dụng thuốc lá
thế hệ mới (thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử…). Một nghiên cứu của Viện
Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế) thực hiện năm 2020 cho thấy, tỷ lệ đang
sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh lớp 8-12 tại Hà Nội là 8,35%, ở học sinh
lớp 10-12 là 12,6%.
Sử
dụng thuốc lá gây ra 25 loại bệnh, chủ yếu thuộc bốn nhóm chính gồm ung thư,
tim mạch, hô hấp và các bệnh về đường sinh sản. Tổ chức Y tế thế giới ước tính
tại Việt Nam có khoảng 40 nghìn người tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến
thuốc lá, đến năm 2030, con số này sẽ tăng lên tới 70 nghìn người, nếu các biện
pháp can thiệp hiệu quả bao gồm tăng thuế thuốc lá không được thực hiện một
cách hiệu quả. Bệnh tật và tử vong sớm do thuốc lá làm mất đi khoảng 1,5 triệu
năm sống khỏe mạnh của người Việt Nam, chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật và t.ử
v.ong tại Việt Nam.
Các
tổ chức quốc tế cũng như kinh nghiệm của các nước trên thế giới cho thấy chính
sách thuế là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát tác hại của
thuốc lá, rượu, bia, từ đó giảm gánh nặng bệnh tật và t.ử v.ong. Các nước cần
tăng thuế để ít nhất giữ cho sức mua không tăng và cần tăng thuế mạnh để giảm
sức mua, từ đó giảm đến mức thấp nhất những hậu quả đối với sức khỏe, kinh tế,
xã hội. Thế nhưng hiện nay thuế rượu, bia và thuốc lá tại Việt Nam vẫn đang ở
mức thấp so với khu vực và thế giới.
Theo
tính toán, tỷ trọng thuế rượu, bia trên giá bán lẻ tại Việt Nam chỉ chiếm
khoảng 30%, trong khi đó, ở nhiều nước thuế chiếm khoảng từ 40% đến 85% giá bán
lẻ. Khi giá của rượu, bia tăng lên, lượng tiêu thụ và tác hại cũng sẽ giảm.
Ngay cả những người uống nhiều hoặc lệ thuộc vào rượu, bia cũng sẽ giảm lượng
uống khi giá tăng lên. Những lợi ích đem lại là: làm giảm tiêu dùng, giảm tử vong,
bệnh tật liên quan đến rượu, bia giảm chi phí y tế, cải thiện hiệu quả làm
việc, giảm hậu quả về mặt xã hội của lạm dụng rượu, bia và tăng thu ngân sách
cho Chính phủ. Đây là chính sách hai bên (Nhà nước và người dân) cùng hưởng
lợi.
Năm
2020, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá ước tính cả nước chi 24 nghìn tỷ
đồng/năm (chiếm khoảng 1% GDP) để điều trị năm nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư
đường tiêu hóa-hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột
quỵ) trong tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra. Trong khi đó, giá thuốc lá ở
Việt Nam thấp hơn phần lớn các quốc gia trong khu vực Thái Bình Dương. Mức thuế
thuốc lá hiện nay của Việt Nam còn rất thấp (khoảng 38,8% giá bán lẻ), do đó có
thể tăng mạnh thuế thuốc lá để vừa tăng số thu thuế, vừa giảm tiêu dùng thuốc
lá. Thuế thuốc lá ở Việt Nam nên tiếp tục tăng sao cho thuế chiếm 70% hoặc hơn
trong giá bán lẻ (theo như khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới).
Đăng nhận xét