Không thể công nhận sở hữu tư nhân về đất đai

Một trong những thành công lớn nhất của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) là đã xem xét, thông qua Nghị quyết số 18-NQ/TW (NQ 18) về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”.

NQ 18 đề ra mục tiêu tổng quát để hoàn thiện thể chế, chính sách về quản lý và sử dụng đất đồng bộ và phù hợp với thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

NQ 18 vừa ban hành đã được nhân dân đồng tình, ủng hộ. Thế nhưng vẫn còn một số ý kiến lạc lõng phát biểu trên mạng xã hội cho rằng “NQ 18 chưa gỡ rối được đất đai ở Việt Nam”. Họ phản đối quan điểm “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý” đã được khẳng định trong NQ 18. Họ “kiến nghị” muốn giải quyết triệt để vấn đề khiếu kiện về đất đai phải “đa dạng hóa sở hữu đất đai”; phải “công nhận sở hữu tư nhân về đất đai”…

Có lẽ những người phản đối “đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý” không hiểu hoặc cố tình không chịu hiểu về khái niệm này và thực tế quản lý đất đai hiện nay ở Việt Nam cũng như tại nhiều nước trên thế giới.

Ai cũng biết, đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt, tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là nguồn sống của Nhân dân, là tài sản, nguồn lực to lớn của đất nước, không giống như các tư liệu sản xuất, tài sản thông thường khác. Nếu đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý theo quy định của pháp luật thì việc khai thác, sử dụng đất đai sẽ bảo đảm hiệu quả cao nhằm phục vụ đắc lực cho phát triển KTXH, củng cố quốc phòng, an ninh của đất nước. Nguồn lực đất đai được quản lý, khai thác, sử dụng bảo đảm tiết kiệm, bền vững, hiệu quả cao nhất.

Nếu sở hữu tư nhân đất đai, người sở hữu đất có quyền đối xử với đất như đối với tài sản riêng, có quyền mua, bán, chuyển nhượng, thậm chí bỏ hoang không sử dụng, cũng như chuyển đổi mục đích sử dụng. Không ai có quyền thu hồi, sử dụng đất của người khác nếu không được chủ đất cho phép. Do đất là tài sản riêng nên người dân có quyền định đoạt nó như hàng hóa trên thị trường bất động sản. Lợi dụng khó khăn hoặc kém hiểu biết của nông dân, một bộ phận người có tiền (từ nhiều nguồn khác nhau mà chúng ta không kiểm soát được) có thể thu gom đất đai.

Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa, việc thiết lập chế độ sở hữu tư nhân về đất đai sẽ là một yếu tố cản trở đầu tư cho phát triển KTXH. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa đòi hỏi chuyển một diện tích đất nông nghiệp sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp. Sở hữu tư nhân đất đai sẽ đặt nhà đầu tư vào chỗ phải thỏa thuận với quá nhiều người dân, chỉ một người không đồng ý với phương án chung là kế hoạch đầu tư khó triển khai thực hiện. Sở hữu tư nhân đất đai vừa cản trở quá trình phát triển KTXH của đất nước, vừa không có cơ chế bảo vệ được lợi ích của nhà đầu tư và của chính người dân.

Mặc dù trong thời gian qua ở nước ta, lĩnh vực đất đai đã nảy sinh nhiều tiêu cực, hạn chế trong quản lý, sử dụng đất đai như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII) đánh giá. Thế nhưng những hạn chế, tiêu cực đó không phải do bản chất của chế độ sở hữu toàn dân về đất đai. NQ 18 đã chỉ ra những hạn chế, tiêu cực đó một mặt, do nhận thức đối với một số vấn đề liên quan đến quản lý và sử dụng đất trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là về tầm quan trọng và ý nghĩa của sở hữu toàn dân về đất đai do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý; nhận thức về chính sách, pháp luật về đất đai có nơi, có lúc chưa đúng, chưa đầy đủ. Ý thức chấp hành pháp luật về đất đai của một bộ phận cán bộ và người dân còn hạn chế.

Đất đai có tính lịch sử, nguồn gốc đa dạng, phức tạp, nhạy cảm. Mặt khác, chính sách, pháp luật về đất đai còn nhiều hạn chế, bất cập, chồng chéo, thiếu thống nhất, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, tạo kẽ hở để không ít cá nhân, tổ chức lợi dụng, tham nhũng, trục lợi, gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước…

Hiện nay nền kinh tế nước ta là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, song cũng không thể thực hiện đa hình thức sở hữu về đất đai, không thể công nhận sở hữu tư nhân về đất đai ở VN./.