Sự ra đời của Internet, tiếp đó là mạng xã hội (MXH) về mặt khoa học, công nghệ (KHCN) mở ra một thời đại mới cho nhân loại. Nhờ Internet, MXH mà con người nhận được thông tin không bị hạn chế bởi vị thế xã hội, tức thì… ở mọi nơi trên thế giới. Dựa trên Internet, MXH, ngày nay với máy vi tính (computer), điện thoại thông minh (smartphone) con người có thể tra cứu và trao đổi thông tin ở bất cứ đâu về mọi chủ đề.
Nhiều người cho rằng Internet,
MXH đã tạo ra một thế giới thứ hai - thế giới mạng - thế giới ảo. Các nhà khoa
học thì cho rằng với Internet, MXH, nhân loại có thêm một hệ sinh thái mới - hệ
sinh thái số. Đó là một hệ thống thông tin trên tất cả lĩnh vực được lưu giữ có
thể dễ dàng tìm kiếm (trên Wikipedia) và nhiều công cụ tìm kiếm, trao đổi thư
từ (trên Google, Yahoo) và tương tác trực tuyến trên Facebook.
Thế nhưng trong hệ
sinh thái số, thế giới ảo lại đặt ra nhiều thách thức đối với nhân loại, nhất
là việc đánh giá tính chân thực của thông tin từ những việc đơn giản như mua
hàng trên mạng cho đến những vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự xã
hội, quyền riêng tư của cá nhân... Khác với thế giới thực, những thông tin mà
người ta có được trên thế giới ảo khó kiểm chứng. Điều này, dẫn đến kẻ xấu có
thể lợi dụng Internet, MXH vì những mục tiêu không tốt, như: Đưa thông tin giật
gân, câu view, câu like; đưa thông tin về đời tư do hẹp hòi, ích kỷ, định kiến
cá nhân... Thông tin sai sự thật không những ảnh hưởng đến xã hội, mà thậm chí
có người đã tìm đến cái chết thương tâm…
Ở Việt Nam, trên lĩnh
vực chính trị, những phần tử cơ hội đã lợi dụng Internet, MXH để nhằm vào việc
chống phá, hòng lật đổ chính quyền nhân dân, xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN),
như: Xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; xuyên tạc lịch sử
cách mạng Việt Nam; bôi nhọ chính quyền các cấp… kêu gọi người dân biểu tình,
gây rối…
Ngày 16/8/2018, Tòa án
nhân dân tỉnh Nghệ An mở phiên tòa xét xử sơ thẩm bị cáo Lê Đình Lượng (sinh
năm 1965) trú tại xóm 9, xã Hợp Thành (Yên Thành, Nghệ An), bị truy tố về tội
“Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” quy định tại Điều 79, Bộ luật Hình
sự năm 1999. Theo cáo trạng, liên tục trong thời gian dài, Lượng lập tài khoản
trên Facebook để tán phát hàng trăm thông tin, clip có nội dung chống phá Nhà
nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, kích động tuần hành, biểu tình, gây rối an ninh
trật tự. Trước đó, nhiều bị cáo, như: Trần Thị Nga (Hà Nam), Nguyễn Ngọc Như
Quỳnh (Đà Nẵng) cũng có hành vi tương tự - lập tài khoản trên MXH, tán phát bài
viết, các clip với nội dung thông tin bịa đặt nhằm chống phá Đảng, Nhà nước
Việt Nam. Tất cả các đối tượng nêu trên đều bị cơ quan bảo vệ pháp luật xử lý
theo đúng quy định của pháp luật.
Các thế lực thiếu thiện
cảm với Việt Nam ở nước ngoài cũng sớm lợi dụng Internet, MXH để đưa thông tin
can thiệp, chống phá chế độ xã hội, Nhà nước Việt Nam. Điển hình là hằng năm
Hoa Kỳ công bố hai bản phúc trình thường niên về tình hình nhân quyền và tình
hình tôn giáo trên thế giới đăng trên trang web của Bộ Ngoại giao và Sứ quán
Hoa Kỳ, sau đó được các cơ quan báo chí, hãng thông tấn phương Tây, như: BBC,
RFA, VOA, RFI đưa lại. Trong các bản “phúc trình” nói trên, Hoa Kỳ thường xuyên
tạc chính sách, pháp luật Việt Nam, đặc biệt là xuyên tạc quyền tự do ngôn
luận, báo chí, tự do Internet ở Việt Nam. Chứng cứ mà họ bao biện cho hành vi
của mình thường là những vụ án về tội phạm lợi dụng tự do ngôn luận, báo chí,
lợi dụng Internet, MXH để tán phát các thông tin xấu độc chống phá chế độ xã
hội và Nhà nước Việt Nam.
Trong dịp Quốc hội
khóa XIV thảo luận về dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn,
Bắc Vân Phong và Phú Quốc (gọi tắt là dự án Luật Đặc khu) và Luật An ninh mạng,
nhiều trang mạng phương Tây cho rằng cơ quan chức năng của Việt Nam đã sử dụng
“hai điều luật cực kỳ mơ hồ trong Bộ luật Hình sự là Điều 88 về tội “tuyên
truyền chống nhà nước” và Điều 258 về “lợi dụng các quyền tự do dân chủ” để bắt
bớ và bỏ tù nhiều người bất đồng chính kiến”. Những cuộc biểu tình, gây rối
(ngày 10 và 11/6/2018) ở một số địa phương gần đây với cái cớ là phản đối dự án
Luật Đặc khu, Luật An ninh mạng, thực tế là đã có bàn tay của các thế lực thù
địch ở nước ngoài lợi dụng Internet, MXH để kích động nhân dân chống lại chính
quyền. Nối tiếp những hành động trên, ngày 12/7/2018, một số nghị sĩ cực hữu
Hoa Kỳ (nhóm Vietnam Caucus) soạn thảo văn bản, “kêu gọi” lãnh đạo công ty
Facebook và Google không chuyển văn phòng lưu trữ dữ liệu cá nhân người dùng ở
nước ngoài về Việt Nam.
Trên lĩnh vực quyền
con người (QCN), sự ra đời của thế giới ảo, hệ sinh thái số dựa trên Internet,
MXH là cơ sở KHCN quan trọng hàng đầu trong nâng cao khả năng bảo đảm của nhà
nước, sự hưởng thụ các quyền và tự do của người dân trên tất cả lĩnh vực, nhất
là trong lĩnh vực báo chí và tiếp cận thông tin. Chính sách, pháp luật nhất
quán của Đảng và Nhà nước Việt Nam là tăng cường phát triển KHCN và hội nhập
quốc tế, trong đó có kết nối Internet, đồng thời tôn trọng và bảo đảm QCN trên
tất cả lĩnh vực, trong đó có tự do ngôn luận, báo chí, tiếp cận thông tin.
Hiến pháp 2013 dành cả
Chương II quy định về “QCN, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”. Thể chế hóa
Hiến pháp 2013, Quốc hội Việt Nam đã chỉnh sửa và xây dựng nhiều văn bản luật
nhằm bảo đảm những quyền trên. Trước Hiến pháp 2013, Chính phủ đã ban hành nghị
định về “Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng”
(15/7/2013). Trong nghị định này, Chính phủ xác định chính sách phát triển,
quản lý Internet của Nhà nước Việt Nam là: “Thúc đẩy việc sử dụng Internet…;
khuyến khích phát triển ứng dụng tiếng Việt…; phát triển hạ tầng Internet băng
rộng… chú trọng việc phổ cập dịch vụ Internet ở khu vực nông thôn, vùng sâu,
vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó
khăn; ngăn chặn những hành vi lợi dụng Internet gây ảnh hưởng đến an ninh quốc
gia, trật tự an toàn xã hội, vi phạm đạo đức, thuần phong mỹ tục...”.
Luật Tiếp cận thông
tin năm 2016 quy định nguyên tắc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin: “Mọi công
dân đều bình đẳng, không bị phân biệt đối xử trong việc thực hiện quyền tiếp
cận thông tin; thông tin được cung cấp phải chính xác, đầy đủ; việc cung cấp
thông tin phải kịp thời, minh bạch, thuận lợi cho công dân; đúng trình tự, thủ
tục theo quy định của pháp luật...”.
Theo quy định của Luật
Tiếp cận thông tin thì quyền tiếp cận thông tin là một quyền có thể bị hạn chế
hoặc là quyền có điều kiện. Các hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm: “Cố ý cung cấp
thông tin sai lệch, không đầy đủ, trì hoãn việc cung cấp thông tin; hủy hoại
thông tin; làm giả thông tin… Cung cấp hoặc sử dụng thông tin nhằm xúc phạm
danh dự, nhân phẩm, uy tín, gây kỳ thị về giới, gây thiệt hại về tài sản của cá
nhân, cơ quan, tổ chức...” (Điều 11). Như vậy có thể nói, khuôn khổ chính sách,
pháp luật của Việt Nam về bảo đảm QCN trong bối cảnh Internet, MXH là đầy đủ,
đồng thời những quy định của pháp luật Việt Nam hoàn toàn tương thích với luật
quốc tế về QCN.
Trên thực tế, việc bảo
đảm QCN trong lĩnh vực tự do ngôn luận, báo chí, tiếp cận thông tin được Đảng
và Nhà nước Việt Nam thực hiện khá sớm. Việt Nam hòa mạng Internet toàn cầu từ
ngày 01/12/1997. Theo tổ chức nghiên cứu về MXH quốc tế - Next Web, hiện nay
Việt Nam nằm trong "Top 10 quốc gia có nhiều người dùng Facebook nhất thế
giới" với 64 triệu người, chiếm 3% tổng số tài khoản Facebook toàn cầu.
Người dân có thể đăng lên mạng và tải về các videoclip hoàn toàn không bị cấm
đoán nếu không vi phạm pháp luật.
Ngoài các đài phát
thanh, truyền hình quốc gia và các tỉnh, thành phố, hiện nay Việt Nam có tới 74
báo và tạp chí điện tử, 336 MXH, 1.174 trang thông tin điện tử được cấp phép
hoạt động. Giá dịch vụ Internet ở Việt Nam vào loại rẻ nhất khu vực. Người nước
ngoài và người dân Việt Nam có thể tiếp cận tin tức của các cơ quan thông tấn,
báo chí trên thế giới, như: AFP, AP, BBC, VOA, Reuters, Kyodo, Economist,
Financial Times… mà không có bất kỳ hạn chế nào.
Như vậy, chính sách,
pháp luật của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với bảo đảm QCN, quyền và nghĩa vụ
cơ bản của công dân trong điều kiện Internet, MXH là đầy đủ, thuận lợi. Tuy
nhiên, khi sử dụng Internet, MXH cần nhận thức đúng về QCN, quyền và nghĩa vụ
cơ bản của công dân. Đó là nghĩa vụ tuân thủ pháp luật; thực hiện đúng những
hạn chế quyền, nhằm bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự công cộng, quyền và lợi
ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Điều này, không chỉ là trách nhiệm về chính
trị, pháp lý mà còn thuộc về đạo đức, lối sống của mỗi người và cũng là quy
định của nhiều quốc gia trên thế giới./.
St.
Đăng nhận xét