Các nước đang tìm cách “Dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc"

“Dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc" đang là chủ đề được truyền thông quốc tế và cả Trung Quốc rất quan tâm. Liệu đây chỉ là lời kêu gọi nhằm “vỗ mặt” Bắc Kinh hay sẽ là xu thế không thể tranh khỏi trong tương lai gần?

Ngày 15/4/2020, tờ báo Tân kinh của Trung Quốc đã đăng bài viết "Ngăn chặn xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu khỏi Trung Quốc".

Theo bài báo, sau khi bùng nổ thương chiến Trung-Mỹ, đặc biệt từ khi dịch COVID-19 lan rộng toàn thế giới, doanh nghiệp các nước đã bắt đầu kế hoạch dịch chuyển cơ sở sản xuất từ Trung Quốc sang các nước Đông Nam Á.

Trang tin tức của tờ báo Tài chính kinh tế ngày 27/4 cũng đăng bài báo dài với tiêu đề "Sóng ngầm xu hướng rời khỏi Trung Quốc trong ngành công nghiệp chế tạo".

Tờ báo Trung Quốc nêu ra các trường hợp cụ thể, trong đó nổi bật là xu hướng của các doanh nghiệp Nhật Bản và Mỹ đang tìm mọi cách để đưa các cơ sở sản xuất ra khỏi nước này.

Ngày 28/4, tờ Kinh tế tài chính của Trung Quốc dẫn phát biểu của ông Mao Chấn Hoa, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế Đại học nhân dân Trung Quốc, đưa ra dự báo bi quan về tăng trưởng kinh tế thế giới và cảnh báo làn sóng dịch chuyển khỏi Trung Quốc bởi các nước dẫn dắt kinh tế thế giới như Mỹ. Ông Mao Chấn Hoa cũng cho rằng, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung do Mỹ phát động là bước đầu trong xu hướng dịch chuyển khỏi Trung Quốc.

Chuyên gia Trung Quốc nhận định, trong thời gian tới, khi Mỹ lôi kéo được các nước đồng minh thì xu hướng này còn gia tăng hơn nữa và có thể hình thành trật tự kinh tế không Trung Quốc và cực kỳ bất lợi đối với nước này.

Ngày 09/5, trang thông tin chính thức của Đài truyền hình Phượng hoàng (Hong Kong) liên kết với Viện tài chính cấp cao Đại học Giao thông Thượng Hải và Viện nghiên cứu phát triển quốc gia Đại học Bắc Kinh cũng tổ chức cuộc hội thảo trực tuyến với chủ đề "Lựa chọn chính sách và kinh tế thế giới".

Trong buổi hội thảo này, vấn đề "dịch chuyển khỏi Trung Quốc" cũng trở thành một chủ đề lớn được đưa ra thảo luận. Bên cạnh đó, giới chuyên gia và quan chức Trung Quốc cũng nêu thực trạng các quốc gia "phớt lờ" sự tồn tại của Trung Quốc và đồng nhân dân tệ, đồng thời cho rằng "liên minh tiền tệ thế giới" đang hình thành và xu hướng dịch chuyển khỏi Trung Quốc của hệ thống lưu thông hàng hóa là không đáng tin cậy.

Nhìn chung, người Trung Quốc giờ đây tỏ ra nhìn nhận nghiêm túc, thậm chí lo ngại trước xu hướng dịch chuyển khỏi Trung Quốc, thừa nhận đây là xu hướng lớn và trực tiếp đe dọa kinh tế nước này.

Tờ Sankei của Nhật Bản cho rằng xu hướng dịch chuyển khỏi Trung Quốc của các nước trên thế giới không giới hạn ở lĩnh vực kinh tế.

Tờ báo này cho rằng cách ứng phó của Trung Quốc trước dịch COVID-19, sau đó là cung cấp sản phẩm y tế kém chất lượng cho các nước, tranh thủ tình trạng hỗn loạn để gia tăng hành động mang tính quân sự ở một số vùng biển khiến cộng đồng quốc tế hoàn toàn có thể đánh giá lại nhiều mặt và kết quả là "xu hướng dịch chuyển khỏi Trung Quốc" sẽ lan dần sang các lĩnh vực khác chứ không riêng lĩnh vực kinh tế.

Quyết “thoát Trung”

Dẫn đầu trào lưu dịch chuyển khỏi Trung Quốc hiện là Mỹ và Nhật Bản. Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang nghiên cứu các biện pháp về luật và chính sách hỗ trợ để kêu gọi các doanh nghiệp Mỹ đang sản xuất ở Trung Quốc di dời để tránh bị lệ thuộc vào nước này, nhất là đối với các mặt hàng thiết yếu như vật tư y tế.

Trong khi đó, Chính phủ Nhật Bản cũng có chính sách khuyến khích các công ty sản xuất của nước này dịch chuyển mạnh mẽ ra khỏi Trung Quốc. Nhật Bản hiện nhập từ Trung Quốc 18% tổng lượng nhập khẩu của họ, trong đó có rất nhiều phụ tùng, thiết bị cung ứng cho chuỗi sản xuất của các tập đoàn lớn.

Giới phân tích đánh giá, diễn biến ở Trung Quốc thời gian qua đã khiến nhiều nhà máy bị đóng cửa, làm gián đoạn chuỗi cung ứng của Nhật Bản. Kết quả một cuộc khảo sát trên 2.600 công ty Nhật cho thấy 37% “đang ráo riết rút ra khỏi Trung Quốc.

Giới chuyên gia cho biết Nhật Bản đang lệ thuộc vào chuỗi cung ứng các phụ tùng để sản xuất xe hơi của Trung Quốc. Nhật Bản còn nhập từ Trung Quốc các thiết bị điện, điện tử và lò phản ứng nguyên tử… Bên cạnh việc phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc, việc “làm ăn” của các doanh nghiệp Nhật ở quốc gia đông dân nhất hành tinh cũng không còn nhiều thuận lời vì giá nhân công tăng, cuộc chiến thuế quan Mỹ-Trung gây nhiều cản trở.

Mới đây, Chính phủ Nhật đã dự kiến chi 2,2 tỷ USD để giúp các công ty của họ di dời khỏi Trung Quốc, trong đó 2 tỷ là để trợ cấp còn 200 triệu USD là để giúp chi phí di dời. Việc đánh mất lợi thế cạnh tranh tại thị trường 1,4 tỷ dân có thể được bù đắp bằng việc hạn chế những chi phí vô hình như sản xuất bị gián đoạn hay đánh mất thị trường vào tay các đối thủ khác.

Bên cạnh đó, giới phân tích cho rằng các nước sẽ có sự “chọn lọc” khi quyết định dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc. Theo đó, việc dịch chuyển còn phụ thuộc vào ngành nghề và từng công ty cụ thể.

Ví dụ, những ngành công nghệ cao hay công nghệ trung nhưng chính yếu cho chuỗi cung ứng sẽ ra khỏi Trung Quốc nhưng những ngành nghề công nghệ thấp vẫn sẽ ở lại Trung Quốc.

Về phía Mỹ, Bộ Thương mại, Bộ Ngoại giao và các cơ quan khác của nước này đang tìm cách thuyết phục các công ty Mỹ chuyển cả nguồn cung ứng và sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Các ưu đãi thuế và chính sách hỗ trợ dịch chuyển đang được cân nhắc để đẩy nhanh sự thay đổi.

Ngoài ra, các cơ quan của Mỹ đang thăm dò để xem xét ngành chế tạo nào được coi là "thiết yếu" và làm thế nào để sản xuất những hàng hóa này bên ngoài Trung Quốc.

Ông Keith Krach, người phụ trách bộ phận Tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường tại Bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết Mỹ đã nỗ lực giảm sự phụ thuộc của chuỗi cung ứng vào Trung Quốc trong vài năm qua.

Trước những ảnh hưởng từ dịch COVID-19, Washington đang đẩy mạnh hơn nữa việc dịch chuyển chuỗi cung ứng sang các nước “thân thiện” hơn.

Giới chức Mỹ tiết lộ nước này đang nỗ lực tạo ra một liên minh gồm các đối tác đáng tin cậy có tên "Mạng lưới Thịnh vượng Kinh tế" (Economic Prosperity Network).

Mạng lưới này sẽ bao gồm các công ty và nhóm xã hội dân sự hoạt động theo cùng một bộ tiêu chuẩn trong mọi lĩnh vực, từ kinh doanh kỹ thuật số, năng lượng và cơ sở hạ tầng đến nghiên cứu, giao thương, giáo dục và thương mại.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết Chính phủ nước này đang hợp tác với Australia, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc và Việt Nam để "thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu tiến lên".

Khu vực Mỹ Latinh cũng có thể đóng một vai trò lớn trong quá trình này. Ông Pompeo nói rằng các cuộc thảo luận xoay quanh việc các nước sẽ tái cấu trúc chuỗi cung ứng thế nào để ngăn chặn tình trạng gián đoạn tương tự xảy ra lần nữa./.