Khẳng định cam kết mạnh mẽ đối với việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người, Việt Nam sẽ tiếp tục tập trung xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cải cách hành chính công, củng cố dân chủ ở cơ sở, cũng như thực hiện các nghĩa vụ trong khuôn khổ các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên.
Ngày 7/5, tại Trụ sở
Liên hợp quốc tại Geneva, Thụy Sĩ, Đoàn đại biểu Việt Nam do Thứ trưởng Ngoại
giao Đỗ Hùng Việt dẫn đầu đã tham gia Phiên đối thoại về Báo cáo quốc gia của
Việt Nam theo Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân
quyền Liên hợp quốc.
Báo Nhân Dân trân
trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu khai mạc Phiên đối thoại của Thứ trưởng
Đỗ Hùng Việt.
Thưa Ngài Chủ tịch,
Đoàn Việt Nam rất vinh
dự được có mặt tại đây ngày hôm nay để tham dự Phiên đối thoại theo Cơ chế rà
soát định kỳ phổ quát (gọi tắt là UPR) chu kỳ IV của Việt Nam.
Hôm nay là một ngày
đặc biệt, và nơi đây cũng là một địa điểm đặc biệt. 70 năm về trước, đúng vào
ngày này, chiến dịch Điện Biên Phủ đã kết thúc thắng lợi. Và chính tại nơi đây,
Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến tranh, khôi phục hòa bình ở Đông Dương đã
được ký kết cách đây cũng đúng bảy thập kỷ.
Những sự kiện trên là
các dấu mốc mang ý nghĩa lịch sử đối với Việt Nam và nhiều nước trên thế giới
trong cuộc đấu tranh giải phóng khỏi ách đô hộ thực dân, giành lại độc lập và
quyền tự quyết cho dân tộc, vì hòa bình, quyền con người và phát triển.
Đoàn Việt Nam xin gửi
lời tri ân và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh
xương máu để đất nước Việt Nam có được ngày hôm nay.
Thưa Ngài Chủ tịch,
Việt Nam khẳng định
cam kết mạnh mẽ đối với việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người.
Trong Tuyên ngôn Độc
lập năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Tất cả mọi người đều sinh ra
có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được;
trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do, và quyền mưu cầu hạnh
phúc”.
Đó cũng chính là những
lời được trích từ Bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ.
Những giá trị ấy, và
cam kết của Việt Nam đối với quyền con người được khẳng định trong Hiến pháp và
pháp luật Việt Nam, được bảo đảm trên thực tiễn và đạt được những kết quả cụ
thể, đặc biệt là trong gần bốn thập kỷ Đổi mới.
Đã có những chuyển
biến rõ rệt trên khắp đất nước, và trong cuộc sống người dân Việt Nam.
Từ một quốc gia phụ
thuộc vào viện trợ nước ngoài, Việt Nam đã trở thành một trong những nước xuất
khẩu nông sản hàng đầu thế giới, và góp phần vào duy trì an ninh lương thực
trong khu vực và thế giới.
Từng nằm trong nhóm
các nước nghèo nhất thế giới, nhưng Việt Nam đã vươn mình trở thành một trong
các nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất. Trong giai đoạn từ 1989 tới 2023, GDP
bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng 40 lần. Trong vòng 2 thập kỷ kể từ năm
1993, hơn 40 triệu người đã thoát cảnh đói nghèo. Và trong vòng 15 năm kể từ
năm 2005, tỷ lệ nghèo đa chiều đã giảm một nửa.
Tỷ lệ tử vong ở mẹ và
trẻ em đã giảm mạnh. Tỷ lệ người dân biết chữ, khả năng tiếp cận chăm sóc y tế,
giáo dục và nước sạch, cũng như tuổi thọ trung bình đã tăng rõ rệt.
Theo đánh giá của Tổng
Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres trong chuyến thăm Việt Nam năm 2022,
những kết quả đó là “minh chứng rõ nét cho sự quật cường và nỗ lực của người
dân Việt Nam, và cho các chính sách lấy người dân làm trung tâm của phát
triển”.
Thưa Ngài Chủ tịch,
Việt Nam hết sức coi
trọng cơ chế UPR và những nguyên tắc về minh bạch, khách quan, đối thoại và hợp
tác của cơ chế này.
Với Việt Nam, UPR
không đơn giản chỉ là trách nhiệm rà soát, báo cáo. Chúng tôi coi mỗi chu kỳ
UPR là dịp để xác định các khó khăn, thách thức, lĩnh vực có thể làm tốt hơn và
các hành động cụ thể nhằm biến các khuyến nghị thành những thay đổi thực chất
trong cuộc sống của người dân.
Nhằm triển khai hiệu
quả các khuyến nghị đã được chấp thuận trong Chu kỳ III, Việt Nam đã xây dựng
Kế hoạch tổng thể với phân công cụ thể cho các cơ quan liên quan cũng như cơ
chế rà soát tiến độ, và đánh giá kết quả.
Báo cáo Quốc gia của
Việt Nam trong Chu kỳ IV phản ánh tiến triển đạt được trong quá trình triển
khai các khuyến nghị trên. Báo cáo được xây dựng một cách toàn diện, bao trùm,
và minh bạch. Chúng tôi đã tổ chức tham vấn rộng rãi với sự tham gia của tất cả
các bên liên quan, trong đó có các tổ chức phi chính phủ (NGO), tổ chức xã hội,
các quốc gia thành viên, đối tác phát triển, và người dân. Hàng trăm các ý
kiến, phản hồi đã được thu thập, và được thể hiện rõ nét trong Báo cáo này.
Như Báo cáo đã nêu,
239 trên tổng số 241, hay 99,2% các khuyến nghị được chấp thuận đã được hoàn
thành hoặc triển khai một phần. Cụ thể:
1. Việt Nam đã có
những nỗ lực quan trọng để tăng cường các khuôn khổ pháp lý nhằm bảo đảm tốt
hơn quyền con người. Trong giai đoạn báo cáo, 45 luật và hàng loạt các văn bản
quy phạm pháp luật liên quan đến vấn đề quyền con người đã được thông qua hoặc
sửa đổi, trong đó có một số luật quan trọng như Bộ Luật Lao động, Luật Đất đai,
Luật Phòng, chống ma túy, và Luật Phòng, chống bạo lực gia đình.
Đồng thời, tiến trình
xây dựng pháp luật ngày càng minh bạch và bao trùm với sự tham gia rộng rãi của
người dân. Thí dụ, trong quá trình dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), thông qua
các kênh trực tiếp và trực tuyến, đã có hơn 12 triệu lượt góp ý và phản hồi về
dự thảo.
2. Sự phát triển nhanh
chóng của truyền thông đại chúng, Internet, và mạng xã hội ở Việt Nam đã giúp
tăng cường tự do báo chí, tự do ngôn luận, và quyền tiếp cận thông tin. Trong
giai đoạn báo cáo, số lượng người sử dụng Internet ở Việt Nam đã tăng 21%, đạt
hơn 78 triệu người dùng. 25 triệu thuê bao di động được đăng ký mới, và mạng 4G
đã bao phủ xấp xỉ 99,8% dân số Việt Nam.
3. Việt Nam đề cao
quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng, đồng thời thúc đẩy sự bình đẳng giữa các
tôn giáo và nghiêm cấm mọi hình thức kỳ thị, phân biệt đối xử vì lý do tôn
giáo. Ở Việt Nam có sự hiện diện của các tôn giáo lớn trên thế giới như Phật
giáo, Công giáo, Tin lành, hay Hồi giáo phát triển hòa hợp với các tôn giáo nội
sinh như Phật giáo Hòa Hảo hay đạo Cao Đài. Việt Nam có gần 30 nghìn cơ sở thờ
tự và hơn 26,5 triệu tín đồ tôn giáo.
Hàng loạt các sự kiện
tôn giáo quốc tế lớn đã được tổ chức ở Việt Nam như Đại lễ Phật đản Vesak 2019,
Liên Hội đồng Giám mục Á châu năm 2023, và Xuân Yêu thương 2023, với sự tham
gia của hàng nghìn chức sắc và tín đồ tôn giáo. Tháng 12 vừa qua, Tòa thánh
Vatican đã bổ nhiệm Đại diện Thường trú đầu tiên và thiết lập Văn phòng đại diện
thường trú tại Việt Nam, một bước tiến đáng kể trong quan hệ Việt Nam-Vatican.
4. Quyền tự do lập hội
đã được ghi nhận từ Bản Hiến pháp năm 1946 của Việt Nam, và quyền cơ bản này đã
liên tục được củng cố thông qua các sửa đổi và trên thực tiễn. Hiện nay, khoảng
72 nghìn hội đang hoạt động ở Việt Nam, có những đóng góp đáng kể vào quá trình
phát triển kinh tế-xã hội và hỗ trợ cho các cộng đồng ở Việt Nam ngày càng tốt
hơn.
Thưa Ngài Chủ tịch,
5. Việt Nam đã chịu
những tác động chưa từng có của đại dịch Covid-19. Đại dịch đã cướp đi mạng
sống người dân, làm gia tăng bất bình đẳng, và làm giảm khả năng thụ hưởng
quyền con người của người dân.
Đối mặt với những
thách thức như vậy, Việt Nam đã huy động toàn dân và toàn hệ thống chính trị
thực hiện các biện pháp nhanh chóng, đồng bộ, coi việc bảo vệ sức khỏe và sinh
kế người dân là ưu tiên cao nhất.
6. Các gói an sinh xã
hội trị giá gần 88 nghìn tỷ đồng, chiếm 1% GDP quốc gia, đã được phân bổ hiệu
quả cho các nhóm cụ thể, bao gồm các lao động chịu ảnh hưởng của đại dịch, và
các hộ nghèo. Nhờ các biện pháp đó, cũng như nỗ lực giảm nghèo bền vững, tỷ lệ
nghèo và cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều tiếp tục giảm 1,8 điểm phần trăm
từ năm 2022 xuống còn 5,7% năm 2023.
7. Việc bảo đảm quyền
sức khỏe cũng là ưu tiên hàng đầu. Việt Nam đã thực hiện chiến dịch tiêm chủng
vaccine lớn nhất lịch sử. Chỉ trong hơn 2 năm, hơn 266 triệu liều vaccine
Covid-19 đã được tiêm cho hầu hết người dân từ 12 tuổi trở lên.
Các dịch vụ chăm sóc
sức khỏe cũng được khôi phục nhanh chóng. Hệ thống y tế dự phòng được củng cố
theo hướng tự cường và thích ứng. Cuối năm 2023, bao phủ bảo hiểm y tế đã chiếm
khoảng 94% dân số Việt Nam.
8. Bình đẳng giới và
trao quyền cho phụ nữ cũng là lĩnh vực có nhiều bước tiến đáng kể. Năm 2023,
chỉ số bình đẳng giới của Việt Nam đứng thứ 72 trên 146 quốc gia, tăng từ thứ
87 năm 2021.
Gần đây, Việt Nam đã
lần đầu tiên thông qua Kế hoạch Hành động Quốc gia đầu tiên về Phụ nữ, Hòa
bình, và An ninh, và số lượng cán bộ nữ tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa
bình Liên hợp quốc đã vượt chỉ tiêu đề ra.
9. Việt Nam tin rằng
thành công trong công tác thúc đẩy và bảo vệ quyền con người gắn liền với việc
thực hiện các mục tiêu Phát triển bền vững, nhằm “không để ai bị bỏ lại phía
sau”.
Việc thực hiện các
SDGs đòi hỏi phải có tăng trưởng kinh tế bền vững. Vượt qua các thách thức do
đại dịch để lại, GDP Việt Nam đã khôi phục đà tăng trưởng, đạt mức kỷ lục 8%
vào năm 2022, và 5% vào năm 2023.
Trong giai đoạn báo
cáo, GDP bình quân đầu người Việt Nam đã tăng 25%.
Theo như Báo cáo Phát
triển con người mới nhất của UNDP, xếp hạng chỉ số phát triển con người của
Việt Nam tiếp tục tăng từ 115 lên 107, và Việt Nam được xếp trong nhóm có chỉ
số phát triển con người cao.
10. Là quốc gia chịu
ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, Việt Nam hiểu được mối liên hệ giữa
biến đổi khí hậu và quyền con người. Chúng tôi cam kết mạnh mẽ với mục tiêu
phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, và quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế
xanh.
Theo đó, chúng tôi ưu
tiên hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương và bảo đảm khả năng tiếp cận năng lượng
với giá hợp lý và việc làm bền vững. Để thực hiện các biện pháp này, cần đề cao
tính minh bạch và cách tiếp cận bao trùm, công bằng và với sự tham gia đầy đủ,
nhất là của các bên liên quan chịu ảnh hưởng của quá trình chuyển đổi năng
lượng.
11. Việt Nam tin rằng
đối thoại và hợp tác chân thành là biện pháp hiệu quả nhất nhằm thúc đẩy và bảo
vệ quyền con người, và thúc đẩy sự khoan dung, bao trùm, đoàn kết, và tôn trọng
tính đa dạng.
Việt Nam luôn hợp tác
tích cực với các Thủ tục đặc biệt của Hội đồng Nhân quyền và hồi đáp yêu cầu
cung cấp thông tin. Tháng 11 năm ngoái, Báo cáo viên Đặc biệt về Quyền Phát
triển đã thăm Việt Nam.
Việt Nam sẽ tiếp tục
thực hiện các nghĩa vụ và cam kết của mình trong khuôn khổ các điều ước quốc tế
về quyền con người mà Việt Nam là thành viên. Sau các cuộc đối thoại mang tính
xây dựng với các ủy ban công ước, Việt Nam cân nhắc kỹ lưỡng tới các kết luận
và khuyến nghị để xây dựng các kế hoạch hành động thực hiện những công ước
trên.
Thưa Ngài Chủ tịch,
12. Việc đạt được các
thành tựu này không có nghĩa là Việt Nam sẽ ngừng nỗ lực trong thúc đẩy và bảo
vệ quyền con người, vì chúng tôi vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách
thức.
Dù Việt Nam đã có
những thành tựu nổi bật về giảm nghèo, vẫn còn 800 nghìn hộ nghèo. Khoảng cách
giàu-nghèo giữa các vùng miền và nhóm dân cư vẫn tồn tại. Tình trạng suy dinh
dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi vẫn còn cao.
Dù nhìn chung có nhiều
tiến bộ trong bình đẳng giới, phụ nữ vẫn đang chủ yếu đảm nhiệm các công việc
chăm sóc không được trả công và việc nhà. Tình trạng bạo lực đối với phụ nữ và
trẻ em gái còn được ghi nhận.
Những hạn chế về nguồn
lực tài chính, công nghệ, và nhân lực ở Việt Nam vẫn đang là các rào cản lớn
trong nỗ lực bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội cho mọi người dân, bao gồm các
dịch vụ chăm sóc cho các nhóm dễ bị tổn thương.
Chúng tôi còn nhiều
việc phải làm để cải thiện việc cung cấp các dịch vụ hành chính công, bao gồm
cải thiện thái độ và năng lực của công chức và chất lượng dịch vụ. Các khuôn
khổ pháp lý, chính sách về quyền con người cần phải được củng cố và triển khai
hiệu quả hơn nữa nhằm đáp ứng kỳ vọng ngày càng tăng của người dân.
13. Những thực tế này
vừa là lời nhắc nhở, vừa là động lực để Việt Nam duy trì các nỗ lực để bảo vệ
và thúc đẩy hơn nữa quyền con người.
Việt Nam sẽ tiếp tục
tập trung xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cải cách hành
chính công, và củng cố dân chủ ở cơ sở.
Chúng tôi sẽ tiếp tục
thực hiện các nghĩa vụ trong khuôn khổ các điều ước quốc tế về quyền con người
mà Việt Nam là thành viên. Chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy đối thoại và hợp tác
với các nước và các cơ chế nhân quyền Liên hợp quốc trên tinh thần bình đẳng,
tôn trọng lẫn nhau, và tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc
tế.
Chúng tôi sẽ đẩy mạnh
giáo dục về quyền con người, thông qua đào tạo và nâng cao năng lực cho các cán
bộ, công chức, doanh nghiệp, và người dân.
Chúng tôi sẽ nỗ lực thực
hiện các SDGs và cải thiện khả năng thụ hưởng các quyền dân sự, chính trị, kinh
tế, xã hội, và văn hóa cho mọi người dân, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn
thương. Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ sẽ tiếp tục là một ưu tiên.
Chúng tôi cũng sẽ nỗ lực thúc đẩy quá trình chuyển dịch bao trùm, công bằng
sang mô hình kinh tế xanh và kinh tế số.
14. Với những giá trị
và cam kết nêu trên, và trong vai trò là thành viên của Hội đồng Nhân quyền
Liên hợp quốc và đang ứng cử làm thành viên Hội đồng nhiệm kỳ 2026-2028, những
ưu tiên của chúng tôi là tăng cường hiệu quả hoạt động của Hội đồng Nhân quyền,
bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, thúc đẩy quyền sức khỏe, quyền tiếp cận giáo
dục chất lượng, giải quyết mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và quyền con
người, và đẩy mạnh giáo dục về quyền con người, v.v.
Thưa Ngài Chủ tịch,
Đoàn Việt Nam trân
trọng cơ hội được trao đổi với các quốc gia thành viên. Hy vọng chúng ta sẽ có
cuộc đối thoại mang tính xây dựng và cởi mở, và mong sẽ nhận được các khuyến
nghị có giá trị.
Chúng tôi sẽ cố gắng
phản hồi tất cả ý kiến trong thời lượng cho phép.
Xin cảm ơn Ngài Chủ
tịch./.
St
Đăng nhận xét