Ngày 17/2/1979, Trung Quốc đưa 600.000 quân tấn công toàn tuyến biên giới Việt Nam. Số quân Trung Quốc tham chiến lúc này nhiều hơn các đạo quân xâm lược trước đó. Thời điểm cao nhất, quân Mỹ huy động trên chiến trường Việt Nam gần 550.000 quân, Pháp 250.000 quân...
.jpg)
Tướng Hứa Thế Hữu, tư
lệnh đại quân khu Quảng Châu được cử làm tổng tư lệnh cuộc chiến tranh, trực
tiếp chỉ huy hướng tiến công Cao Bằng - Lạng Sơn. Tướng Dương Đắc Chí, tư lệnh
đại quân khu Côn Minh chỉ huy hướng tiến công Lào Cai.
Chiến thắng mùa xuân
1975 theo đánh giá của nhiều nhà sử học thế giới là kết quả Trung Quốc không
mong muốn, khi Bắc Kinh và Washington đạt được một số thỏa thuận sau chuyến
thăm của Tổng thống Nixon năm 1972.
Tháng 5/1975, quân
Khmer Đỏ thọc sâu vào lãnh thổ Việt Nam tàn sát dân thường. Đứng đằng sau là
Trung Quốc tài trợ khí tài, cố vấn quân sự. Khi quân đội Việt Nam tổng phản
công trên biên giới Tây Nam thực hiện nghĩa vụ quốc tế đánh sang Campuchia lật
đổ chính quyền Khmer Đỏ, Trung Quốc quyết định dừng viện trợ cho Việt Nam.
Phó thủ tướng Trung
Quốc Đặng Tiểu Bình khi ấy tuyên bố "Phải dạy cho Việt Nam một bài
học" và che mắt thế giới rằng "đây là cuộc chiến tranh phản kích tự
vệ". Cuộc động binh quy mô lớn của Trung Quốc khiến nhân dân Việt Nam và
cả thế giới bất ngờ.
Theo Niên giám châu Á
1980, tổng lực lượng phòng thủ của Việt Nam ở biên giới lúc này khoảng 50.000
quân, gồm bộ đội địa phương, công an vũ trang, dân quân tự vệ. Bước vào cuộc
chiến không cân sức, quân dân 6 tỉnh biên giới phía Bắc đã tổ chức các đợt
phòng ngự, đẩy lùi từng đợt tiến công của quân Trung Quốc.
Ở Lạng Sơn, sau 10
ngày chiến đấu, Trung Quốc tung thêm quân vào thị xã Lạng Sơn, dùng chiến thuật
biển người nhằm xâm chiếm mục tiêu quan trọng. Lực lượng vũ trang địa phương đã
đánh bật hàng chục đợt tiến công của giặc. Các trận đánh diễn ra ác liệt ở cầu
Khánh Khê, Tam Lung, Đồng Đăng.
Quân Trung Quốc chia
các hướng đánh vào nhiều điểm tại Lai Châu, Hà Tuyên, Quảng Ninh. Hai sư đoàn
Trung Quốc tiến công theo đường 10 vào Nậm Cúm, Phong Thổ (Lai Châu). Lực lượng
vũ trang Việt Nam đã chiến đấu, chặn đứng giặc ở đây 20 ngày.
Cùng lúc đó, một cuộc
chuyển quân thần tốc của 3 quân đoàn chủ lực Việt Nam trở về bảo vệ biên giới
diễn ra bằng đường biển, đường bộ và đường hàng không. Liên Xô lập cầu hàng
không tương trợ cho Việt Nam, đưa quân từ mặt trận Campuchia ra thẳng miền Bắc
tham chiến.
Trước khi phát động
chiến tranh xâm lược tháng 2/1979, Trung Quốc đã dựng nên sự kiện "nạn
kiều" khiến tình hình biên giới hai nước căng thẳng. Ngày 12/7/1978, nước
này bất ngờ ra lệnh đóng cửa biên giới khiến hàng nghìn người Hoa bị dồn ứ ở
cửa khẩu, gây náo loạn vùng biên.
Ngày 27/8/1978, Lê
Đình Chinh (Tiểu đội trưởng Tiểu đội 2, Trung đoàn 12, Bộ tư lệnh Công an vũ
trang nhân dân, nay là Bộ đội Biên phòng) bị công an biên phòng Trung Quốc vượt
biên sát hại khi đang bảo vệ cán bộ làm nhiệm vụ động viên người Hoa trở về làm
ăn sinh sống. Anh hy sinh trên đồi Pù Tèo Hào, sát km số 0, là chiến sĩ đầu
tiên ngã xuống ở mặt trận biên giới phía Bắc khi tròn 18 tuổi.
Liệt sĩ Lê Đình Chinh
được an táng gần biên giới rồi quy tập về nghĩa trang liệt sĩ Cao Lộc (Lạng
Sơn). Ngày 6/1/2013, hài cốt liệt sĩ được đưa về an táng tại quê nhà Thanh Hóa
sau 35 năm nằm lại biên giới phía Bắc.
Sáng 5/3, chương trình
phát thanh 90 phút của Đài Tiếng nói Việt Nam phát bản tin đặc biệt kêu gọi
"Hỡi đồng bào và chiến sĩ yêu quý! Quân thù đang giày xéo non sông, đất
nước ta... Toàn thể đồng bào các dân tộc anh em trong cả nước, các tôn giáo,
các đảng phái, già, trẻ, gái, trai hãy phát huy truyền thống Diên Hồng, triệu
người như một, nhất tề đứng lên bảo vệ tổ quốc".
Ủy ban Thường vụ Quốc
hội họp phiên bất thường, ra quyết định tổng động viên trong cả nước. Cùng
ngày, Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng ký sắc lệnh 29 - LCT ra lệnh tổng động viên.
Mọi công dân trong lứa tuổi do luật định đều phải gia nhập lực lượng vũ trang
bảo vệ tổ quốc. 50 triệu người Việt Nam sẵn sàng cho tình thế chuyển từ thời
bình sang thời chiến.
Đây là lệnh tổng động
viên duy nhất từ năm 1975 đến nay.
Lệnh tổng động viên
được ban bố sáng 5/3, chiều cùng ngày Trung Quốc bất ngờ tuyên bố rút quân và
rêu rao hoàn thành mục tiêu "dạy cho Việt Nam một bài học". Thể hiện
thiện chí hòa bình, Việt Nam tuyên bố để Trung Quốc rút quân.
Ngày 18/3, Trung Quốc
hoàn thành việc rút quân. Trước khi rút, chúng còn tàn phá một số làng mạc, phá
hoại công trình di tích, bệnh viện, trường học, giết hại nhiều người dân vô
tội.
Trận chiến kéo dài 30
ngày đã hủy diệt 4/6 thị xã dọc biên giới Việt Nam, hàng chục nghìn dân thường
thiệt mạng, trong đó có nhiều phụ nữ và trẻ em. 400.000 gia súc bị giết, hoa
màu bị tàn phá, một nửa trong số 3,5 triệu dân 6 tỉnh biên giới mất nhà cửa,
tài sản.
Phía Trung Quốc bị
diệt 62.500 tên, 550 xe quân sự trong đó có 220 xe tăng, xe bọc thép (hơn một
nửa số tham chiến) bị bắn cháy, 115 đại bác và súng cối hạng nặng bị phá hủy…
Nhưng thay vì dạy cho
Việt Nam một bài học, Trung Quốc đã nhận lấy bài học quân sự đắt giá. Cuộc
chiến đẩy quan hệ Việt - Trung rơi vào thời kỳ đen tối, tạo hố sâu ngăn cách
hai dân tộc, sự nghi kỵ của nhân dân hai nước suốt thời gian dài.
Cuộc chiến tranh biên
giới phía Bắc kéo dài suốt 10 năm (1979-1989) khi Trung Quốc duy trì nhiều sư
đoàn, trung đoàn độc lập áp sát biên giới lấn chiếm lãnh thổ, biến Việt Nam
thành thao trường. Các đơn vị chủ lực Việt Nam thay phiên nhau bổ sung quân cho
chiến trường phía Bắc. Nhiều đợt nhập ngũ diễn ra, hàng nghìn thanh niên Việt
Nam tuổi 18-20 mãi nằm lại biên cương trong cuộc chiến này.
Mặt trận Vị Xuyên (Hà
Giang) trở thành vùng chiến sự ác liệt nhất trong cuộc chiến chống xâm lấn biên
giới. Từ tháng 4/1984 đến 5/1989, Trung Quốc đưa hơn 500.000 quân của 8 trong
10 đại quân khu tiến công toàn diện biên giới Vị Xuyên. Việt Nam có 9 Sư đoàn
chủ lực tham chiến và thay nhau đóng giữ, chưa kể nhiều trung đoàn, tiểu đoàn
các quân khu, quân của Bộ Quốc phòng và tỉnh thành khác.
Trung Quốc chọn Vị
Xuyên để đánh vì “có hệ thống điểm cao biên giới tạo nên thế trận phòng ngự
tiến công liên hoàn vững chắc, chiếm được thì có thể uy hiếp thị xã Hà Giang,
đưa quân thọc sâu vào đất liền nước ta. Những nơi khác như Đồng Đăng, Hữu Nghị
(Lạng Sơn) là khu vực quốc tế quan sát rõ, nhưng nếu đưa lực lượng lớn vào Vị
Xuyên thì ít bị chú ý. Đến giờ, có lẽ nhiều người không biết Vị Xuyên nằm ở
đâu”, thiếu tướng Nguyễn Đức Huy, nguyên Phó tư lệnh Quân khu 2, tham mưu
trưởng mặt trận Vị Xuyên thời kỳ 1985-1989 nói.
Từ ngày 28/4 đến
16/5/1984, quân Trung Quốc lần lượt chiếm đóng trái phép nhiều cao điểm 226,
233, 685, 772, 1030, 1250, 1509… thuộc tỉnh Hà Giang. Sư đoàn 312, 316, 356 được
lệnh tiến hành chiến dịch MB84, phản công giành lại các điểm cao.
Ngày 12/7/1984, trận
mở màn chiến dịch giành lại cao điểm 772 diễn ra ác liệt. Do địa hình bất lợi,
quân Trung Quốc được hỏa lực yểm trợ mạnh, hàng nghìn bộ đội Việt Nam hy sinh,
riêng Sư đoàn 356 mất khoảng 600 người.
Sau trận đánh, Việt
Nam không lấy lại được các cao điểm đã mất, nhưng chặn được Trung Quốc thực
hiện mưu đồ vượt qua ngã ba Thanh Thủy để tiến xuống thị xã Hà Giang.
Từ tháng 7/1984 trở
đi, mặt trận Vị Xuyên không lúc nào ngơi tiếng súng, hai bên giành giật nhau
từng vị trí trên các cao điểm. Đỉnh điểm đầu năm 1985, có ngày quân Trung Quốc
bắn 30.000 quả đại bác vào Vị Xuyên ở chiều rộng 5 km, chiều sâu 3 km, biến cao
điểm 685 thành "lò vôi thế kỷ", có điểm bị bạt 3 m.
Bộ đội Việt Nam 7 lần
thay phiên chiến đấu cấp trung đoàn, sư đoàn để giữ chốt, tổ chức bao vây, đánh
lấn dũi để giành và giữ các vị trí cao điểm. Bình quân mỗi đợt đóng quân của
các đơn vị kéo dài 6-9 tháng. (Trước đó, cuộc chiến phòng ngự ở Thành cổ Quảng
Trị chỉ 82 ngày đêm, chiến dịch phòng ngự Cánh Đồng Chum 179 ngày).
Cho đến nay chưa có
tài liệu chính thức công bố tổng số thương vong của hai phía trong cuộc chiến
kéo dài 10 năm này. Theo thống kê của Ban liên lạc cựu chiến binh mặt trận Vị
Xuyên, từ năm 1984 đến 1989 hơn 4.000 bộ đội Việt Nam hy sinh, hàng nghìn người
bị thương, hơn 2.000 liệt sĩ chưa tìm thấy hài cốt.
Năm 1988, tình hình
biên giới dần lắng dịu khi hai bên chủ động rút dần quân. Ngày 26/9/1989, đơn
vị cuối cùng của quân tình nguyện Việt Nam rời khỏi Campuchia. Các "ngòi
nổ" căng thẳng được tháo ra ở cả phía Bắc lẫn phía Nam./.
Đăng nhận xét