BẠO LỰC SÚNG ĐẠN Ở MỸ: CĂN BỆNH TRẦM KHA

“Mọi chuyện xảy ra quá nhanh. Bọn trẻ chạy tán loạn khắp nơi”. Đó là chia sẻ của một nhân chứng tên George Stevens với hãng tin AP về vụ xả súng xảy ra tại một căn nhà cho thuê ở thành phố Pittsburgh của bang Pennsylvania (Mỹ) vào dịp Lễ Phục sinh vừa qua.

Anh Stevens đang đứng bên ngoài một quán bar gần đó thì chợt nghe thấy những tiếng nổ. Ban đầu, anh cứ tưởng đó là những tiếng pháo hoa nổ, bởi khi ấy, có rất đông trẻ vị thành niên đang tham dự một bữa tiệc được tổ chức tại căn nhà nói trên.

Thế rồi anh thấy nhiều đứa trẻ la hét, tháo chạy trong khi một người nào đó trong căn nhà đang cầm súng trong tay. Stevens nhanh chóng giúp 3 bé gái trốn vào trong xe ô tô của mình và liên lạc với bố mẹ các em. Theo CNN, vụ xả súng khiến 2 người thiệt mạng và hơn 12 người bị thương.

Đây chỉ là một trong số ít nhất 10 vụ xả súng hàng loạt xảy ra trên khắp nước Mỹ vào dịp Lễ Phục sinh vừa qua, cướp đi sinh mạng của 8 người và làm hàng chục người bị thương, khiến dư luận xứ cờ hoa không khỏi chấn động. CNN cho biết, ngoài vụ việc tại Pittsburgh là các vụ xả súng hàng loạt ở Philadelphia (bang Pennsylvania), Miami-Dade (bang Florida), Baltimore (bang Maryland), North Las Vegas (bang Nevada), Syracuse (bang New York), Portland (bang Oregon) và Columbia (bang South Carolina).

Các vụ xả súng hàng loạt mới nhất một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn nạn bạo lực súng đạn tại Mỹ. CNN dẫn số liệu thống kê của Gun Violence Archive-một tổ chức chuyên theo dõi các vụ xả súng tại Mỹ cho biết, từ đầu năm 2022 đến nay, quốc gia này đã ghi nhận 144 vụ xả súng hàng loạt.

Theo báo cáo của tổ chức phi lợi nhuận Everytown for Gun Safety, trong năm 2021, cứ trung bình mỗi tháng lại có 44 người thiệt mạng hoặc bị thương trong các vụ xả súng trên đường phố tại Mỹ. Bạo lực súng đạn được 48% người dân Mỹ xem là “vấn đề rất lớn” của đất nước hiện nay trong một cuộc khảo sát do Trung tâm Nghiên cứu Pew-một hãng nghiên cứu có trụ sở tại Washington thực hiện hồi tháng 4-2021.

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Joe Biden vẫn luôn xem kiểm soát súng đạn là một trong những ưu tiên của chính sách đối nội. Gần đây nhất, ông chủ Nhà Trắng tuyên bố rằng, Quốc hội cần “phải làm nhiều hơn nữa” trong nỗ lực chống lại tội phạm bạo lực trong nước, bao gồm yêu cầu kiểm tra lý lịch về việc bán súng, cấm vũ khí tấn công và loại bỏ quyền miễn trừ pháp lý đối với các nhà sản xuất súng.

Thế nhưng, kiểm soát súng đạn vốn không phải là vấn đề có thể giải quyết trong một sớm một chiều khi mà nó đã trở thành chủ đề gây chia rẽ lớn trong dư luận Mỹ suốt nhiều năm qua. Yếu tố văn hóa, lịch sử đã được chỉ ra là một trong những rào cản lớn đối với việc kiểm soát súng đạn tại quốc gia này.

Theo tờ Huffington Post, những người châu Âu đầu tiên đặt chân tới vùng đất mới để khai hoang, lập nên nước Mỹ ngày nay đã sử dụng những khẩu súng như vật bất ly thân để tự vệ, chống lại thú dữ và xây dựng nên những vùng đất đai trù phú đặt dưới sự thống trị của thực dân Anh.

Để bảo vệ thành quả khai hoang, những người Mỹ đầu tiên đã lập nên các nhóm dân quân có vũ trang. Khi thực dân Anh muốn tước quyền sử dụng súng của những người này, họ đã không giao nộp, đồng thời kêu gọi tiến hành chiến tranh độc lập với Anh và giành thắng lợi. Chính tu chính án thứ hai của Hiến pháp Mỹ còn quy định quyền của người dân đối với việc cất giữ và mang theo vũ khí là “không được phép xâm phạm”.

Cũng vì lẽ đó mà không có gì ngạc nhiên khi Mỹ hiện là quốc gia có tỷ lệ người dân sở hữu súng cao nhất thế giới với trung bình cứ 100 người dân Mỹ lại sở hữu 120 khẩu súng, theo số liệu của tổ chức Small Arms Survey có trụ sở tại Thụy Sĩ. Kết quả một cuộc khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew hồi tháng 6-2021 cho biết, có tới 1/3 người trưởng thành tại Mỹ nói rằng, bản thân họ sở hữu súng và mục đích hàng đầu là nhằm phòng vệ.

Một rào cản lớn khác chính là tầm ảnh hưởng của các nhóm lợi ích như Hiệp hội Súng trường Quốc gia của Mỹ (NRA). Một cựu nghị sĩ Đảng Cộng hòa Mỹ thậm chí từng nói với tờ The New York Times rằng, chừng nào còn đương chức, “tôi còn không dám đụng đến NRA”.

Đó là chưa kể tới thực trạng hầu hết các nghị sĩ Đảng Cộng hòa của Mỹ đều ủng hộ sở hữu súng đạn, một phần là do họ nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các cử tri trong ngành công nghiệp vũ khí. Theo BBC, phần lớn những nỗ lực gần đây nhằm thông qua các đạo luật liên bang mới về kiểm soát súng đạn đã thất bại bởi thủ tục Filibuster của Thượng viện Mỹ cho phép các thượng nghị sĩ được quyền nói cho đến khi kiệt sức để ngăn chặn hoặc trì hoãn Thượng viện ra một quyết định nào đó.

Phe thiểu số thường sử dụng chiêu bài “câu giờ” này với nhiều dự luật bởi chỉ có khi nào hội tụ đủ ít nhất 60 phiếu thuận trên tổng số 100 ghế tại Thượng viện thì thủ tục Filibuster mới bị bỏ qua.

Vấn nạn bạo lực súng đạn lâu nay vẫn là bài toán khó đối với các đời Tổng thống Mỹ. Căn bệnh trầm kha này sẽ tiếp tục là thách thức lớn đối với Tổng thống Biden trong việc tìm ra giải pháp sớm đưa nước Mỹ thoát khỏi nỗi ám ảnh đeo bám suốt nhiều năm qua./.