Trong đại dịch COVID-19, cùng với các cơ quan báo chí truyền thông, mạng xã hội (MXH) được đánh giá là một trong những kênh hữu hiệu, thể hiện sự ưu việt góp phần tạo nên sức mạnh mềm để Việt Nam vượt qua đại dịch.
1. Bùng nổ
Việt
Nam đang là quốc gia có tỷ lệ người dân sử dụng MXH và internet thuộc hàng cao
trên thế giới. Theo báo cáo về “Thị trường ứng dụng di động 2021” do Appota
phát hành vào trung tuần tháng 5 vừa qua, tỷ lệ dân số sử dụng internet tại
Việt Nam chiếm 70%, lượng người dùng sử dụng internet qua thiết bị di động
chiếm khoảng 95% và trung bình mỗi người dành 3 giờ 18 phút để sử dụng internet
qua di động.
Tính
đến tháng 12/2020, dân số Việt Nam đạt hơn 97,3 triệu người. Số liệu Appota
công bố gần đây nhất thì có 72 triệu người sử dụng MXH (tương đương 73% dân số)
- một tỷ lệ cao trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã, đang bùng nổ
trên toàn cầu.
Đứng
đầu bảng xếp hạng các MXH và nền tảng chat được người Việt sử dụng nhiều nhất
là Youtube và Facebook. Bên cạnh đó, các MXH nước ngoài như Instagram, Tik Tok,
Twitter, Skype... được đông đảo người dân nước ta sử dụng. Đặc biệt, sau Youtube
và Facebook, MXH Zalo của Việt Nam đứng thứ 3 cùng với những trang trong nước
khác là Mocha, Lotus, Gapo. MXH của Việt Nam đang có những bước tiến đáng kể,
trong đó Zalo có khoảng 60 triệu thành viên, Mocha 12 triệu thành viên, Gapo có
6 triệu thành viên và Lotus có hơn 2,5 triệu thành viên.
Trải
qua thời gian, MXH đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của
rất nhiều người với mục đích sử dụng khác nhau, việc đăng ký tham gia MXH đơn
giản, dễ dàng, tiện lợi đã khiến những kênh này ngày càng thu hút mọi người.
Không phân biệt thành phần xã hội, độ tuổi và cũng không giới hạn vùng miền,
bất kể ai đều có thể trở thành thành viên của các MXH chỉ bằng vài thao tác đơn
giản trên điện thoại, máy tính bảng, laptop.
Sở
dĩ MXH đang ngày càng bùng nổ, trở nên phổ biến bởi MXH đem đến cho người dùng
cảm giác được tương tác với bất kỳ ai, từ bạn bè, đồng nghiệp, gia đình cho đến
những người nổi tiếng và thần tượng. Tuy nhiên, thực chất, người dùng chỉ đang
tương tác với nền tảng được xây dựng bởi đa dạng các nội dung do nhiều người
sáng tạo nên. MXH là nơi tiếp nhận thông tin, lưu dữ liệu, sau đó tập hợp lại
và thể hiện trên giao diện đặc trưng. Nói cách khác, đây là không gian tương
tác của một dự án sáng tạo nội dung mở, ở đó người dùng tự nguyện sáng tạo, thu
hút các thành viên khác tiếp tục tham gia.
2. MXH trong cuộc chiến chống COVID-19 tại Việt Nam
Khi người người, nhà nhà dùng internet, tham gia MXH như đã nói trên,
MXH được xem là một trong những kênh thông tin hữu hiệu góp phần giúp Việt Nam
đẩy lùi dịch COVID-19.
Đặc tính chung của các trang MXH của nước ngoài cũng như các kênh “made
in Việt Nam” chính là sức lan tỏa mạnh mẽ, rộng rãi. Kể từ khi đại dịch
COVID-19 xuất hiện, MXH trở thành một kênh truyền thông cập nhật các diễn biến
của dịch bệnh, cũng như cách phòng chống COVID-19. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
đánh giá, chính phủ nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã tận dụng
ưu thế của MXH, phát đi những thông tin nóng hổi nhất, phổ biến những kiến thức
cần thiết, kịp thời truyền đi cảnh báo, tuyên truyền về cách ứng phó với virus
nguy hiểm, đồng thời phát đi nhiều thông điệp ý nghĩa nhằm nâng cao tinh thần,
ý thức của người dân trong việc phòng chống dịch bệnh.
Việt Nam đến nay đã bước đến đợt dịch COVID-19 lần thứ tư trong gần 1
năm rưỡi và chúng ta là một trong những quốc gia được đánh giá sử dụng hiệu quả
MXH để ứng phó với COVID-19. Theo nhận định của tạp chí hàng đầu Mỹ The Nation,
chiến dịch truyền thông mạnh mẽ và sáng tạo thông qua MXH là một trong những
yếu tố giúp Việt Nam thành công trong cuộc chiến chống dịch. Việc Bộ Y tế Việt
Nam công bố kênh thông tin trên mạng xã hội Lotus hay ra mắt kênh chống dịch
trên nền tảng TikTok... đã giúp lan tỏa những kiến thức phòng, chống bệnh đúng
cách, giúp người dân cập nhập tình hình dịch bệnh, góp phần trang bị thêm kiến
thức để có hành vi đúng đắn, chủ động phòng chống dịch bệnh, bảo vệ bản thân và
cộng đồng.
Đơn cử như Facebook tại Việt Nam, MXH này đã triển khai bản đồ theo dõi
vị trí người dùng, cung cấp dữ liệu về xu hướng phạm vi di chuyển, từ đó dự báo
sự lây lan của COVID-19. Trên những bài chia sẻ cảm xúc trạng thái trên
Facebook thời gian qua, các bài viết của thành viên thường được trang này gợi ý
và đề xuất một đường link (địa chỉ) dẫn đến trang thông tin chuyên biệt về
COVID-19 tại Việt Nam như tổng số ca mắc, ca khỏi bệnh, ca tử vong cùng những
khuyến cáo, cách phòng tránh dịch từ Bộ Y tế Việt Nam.
Một trong những trang MXH của Việt Nam là Zalo trong suốt thời gian qua
cũng đã tích cực vào cuộc để đẩy mạnh những thông tin chính thống về dịch
COVID-19 tới hàng chục triệu người dùng. Dễ dàng nhận thấy, các thuê bao điện
thoại (smart phone) của hầu hết người dùng Zalo luôn trong tình trạng “nóng”
theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Tức là mọi thông tin về tình hình, diễn biến
của dịch bệnh trên ở Việt Nam, các chỉ thị, văn bản, công điện, chỉ đạo về
phòng chống dịch liên tục được cập nhật qua ứng dụng Zalo 24/24 giờ như một
đường dây nóng. Nhờ những cập nhật của Zalo, hàng chục triệu thành viên nhanh
chóng tiếp cận với những thông tin mới nhất, nhanh nhất về dịch COVID-19.
Đặc biệt, nhiều kênh Zalo của các địa phương ở nước ta đã triển khai
tính năng khai báo y tế ngay trên trang MXH này. Có thể kể đến các trang Zalo
của Công an tỉnh Quảng Nam, Hải Dương, Hà Nam. Các đơn vị này đã triển khai
tính năng “Khai báo y tế” trên trang Zalo, từ đó chủ động thực hiện hiệu quả
công tác truy vết, phát hiện kịp thời những trường hợp có nguy cơ mắc, nhiễm
bệnh, đồng thời góp phần chung tay phòng chống, đẩy lùi dịch COVID-19 trên địa
bàn.
Với vai trò là nền tảng nhắn tin hàng đầu Việt Nam, tiếp cận đến 90%
người dùng internet và là phương tiện giao tiếp phổ biến nhất trong thời kỳ có
dịch bệnh, Zalo đã đồng hành cùng các bộ, ban, ngành Chính phủ để cập nhật tin
tức một cách chính thống đến người dân, qua đó đóng góp tích cực cho quá trình
phòng chống dịch COVID-19 tại nước ta.
Kênh Zalo của Bộ Y tế Việt Nam ngay từ đợt dịch đầu tiên ở nước ta đã
được phát triển, trở thành một trong những kênh chính thống cung cấp các thông
tin về phòng, chống dịch COVID-19 đến người dân trong và ngoài nước. Đến nay,
trung bình mỗi ngày có gần 50 triệu người được cập nhật những thông tin mới nhất
về dịch bệnh từ Zalo Bộ Y tế với tin tức các ca bệnh mới, diễn biến dịch tại
các địa phương từng giờ và các thông tin về COVID-19 ở những điểm nóng. Trong
đó, đa số các bài viết, thông tin được chia sẻ trên Zalo Bộ Y tế là những sản
phẩm báo chí đã được đăng tải trên báo Sức
khỏe&Đời sống, báo Gia đình và Xã hội (giadinh.net.vn) điện
tử.
Bất kỳ ai bấm “quan tâm” Zalo Bộ Y tế còn có thể xem nhanh cẩm nang về
dịch bệnh, cách phòng tránh, số điện thoại đường dây nóng tư vấn về dịch bệnh
này. Tất cả được tích hợp sẵn trên thanh công cụ, giúp người dùng nhanh chóng
nắm bắt thông tin mình muốn chỉ với một thao tác bấm. Đặc biệt, Bộ Y tế thời
gian qua tích hợp CHATBOT giúp người dùng tra cứu thông tin chi tiết, chính xác
danh sách cơ sở y tế có khả năng tiếp nhận, thu dung điều trị và quản lý ca
bệnh COVID-19, tránh tình trạng người dân đổ dồn về các cơ sở y tế tuyến trên
gây quá tải trong khám sàng lọc các trường hợp nghi nhiễm bệnh. Ngoài ra,
CHATBOT trên Zalo Bộ Y tế còn hỗ trợ xem thống kê tình hình dịch bệnh ở Việt
Nam dưới dạng bản đồ theo thời gian thực. Việc cung cấp thông báo này đã trực
quan hóa dữ liệu, giúp người dân dễ hình dung hơn về dịch bệnh. Và hàng ngày,
tin tức mới nhất về COVID-19 tại Việt Nam liên tục được Zalo Bộ Y tế gửi đến
người sử dụng MXH này, đảm bảo mọi người có những thông tin xác thực và chính
thống nhất về dịch bệnh.
Tương tự, mạng xã hội Lotus của Việt Nam, tuổi đời còn non trẻ khi mới
hơn 1 năm đi vào hoạt động nhưng đã mở chiến dịch thông tin “Lá chắn virus
Corona” tạo được dấu ấn với hàng chục triệu thành viên. “Lá chắn virus Corona”
của Lotus cung cấp những thông tin tin cậy và kiến thức hữu ích, kêu gọi mỗi
người trở thành “lá chắn” bảo vệ bản thân, người thân và xã hội. Với những tính
năng tương tự như Facebook, “Lá chắn virus Corona” của Lotus đã kết nối mọi
thành viên lại với nhau, cùng tiếp cận những thông tin về dịch COVID-19 chuẩn
mực, góp phần đẩy lùi những thông tin sai lệch, chưa được kiểm chứng gây hoang
mang về dịch COVID-19 ở nước ta.
Một trong những điểm sáng của MXH và người dùng MXH ở Việt Nam trong
dịch COVID-19 là trên thế giới ảo nhưng đã tạo nên những “làn sóng nhân văn” ở
đời thực. Thông qua hàng loạt fanpage, group lớn nhỏ, tài khoản cá nhân của
KOLs có sức ảnh hưởng, các thông điệp của Bộ Y tế được truyền tải tới đông đảo
cư dân mạng. Đặc biệt, những bài viết của những người nổi tiếng, các nhà văn,
nhà báo, nghệ sĩ kêu gọi mọi người chủ động, bình tĩnh, chọn lọc nguồn tin uy
tín, nâng cao trách nhiệm cộng đồng, chia sẻ khó khăn với lực lượng tuyến đầu
chống dịch có sức lan tỏa lớn.
Cũng trên mạng xã hội, rất nhiều người nổi tiếng và có sức ảnh hưởng với
cộng đồng đã kêu gọi bạn bè, đồng nghiệp và cả những ai không thân thiết cùng
chung tay, góp sức, góp của để “chia lửa” với các tâm dịch như Đà Nẵng, Hải
Dương, Bắc Giang, Bắc Ninh, TP.HCM. Hàng loạt ảnh đại diện của người dùng trên
MXH Facebook, Zalo ở Việt Nam đã được thay mới, với nội dung chung là cùng đất
nước, cùng các địa phương quyết thắng COVID-19. Bên cạnh đó, với sự ảnh hưởng
của mình, những người nổi tiếng đã kêu gọi cộng đồng góp tiền, góp của để chia
sẻ với các điểm nóng dịch bệnh. Hàng tỷ đồng, nhiều trang thiết bị, đồ dùng,
nhu yếu phẩm đã được quyên góp từ sự kêu gọi của người nổi tiếng trên mạng xã
hội. Tất cả mọi người, không phân biệt ít nhiều, với tấm lòng hướng thiện, tinh
thần tương thân tương ái đã góp thêm nguồn lực, sức mạnh để các địa phương là
điểm nóng của COVID-19 thêm tự tin, cảm thấy không bị bỏ lại phía sau trong
cuộc chiến với “sát thủ vô hình” SARS-CoV-2.
Hoặc gần đây nhất, thông tin Quỹ Vắc-xin phòng chống COVID-19 của Chính
phủ được chia sẻ mạnh mẽ trên Facebook, Zalo, Lotus... đã nhận được sự ủng hộ
của cộng đồng mạng, rất nhiều người đã chuyển tiền ủng hộ quỹ với mong muốn
Việt Nam sớm có vắc-xin phòng COVID-19 để tiêm cho 70% dân số. Những hiệu quả
kể trên cho thấy MXH đã, đang trở thành trợ thủ đắc lực trong công cuộc phòng
chống đại dịch tại quốc gia hình chữ S.
3. Không đứng ngoài cuộc
Hiện nay, hầu hết các cơ quan báo chí đều thành lập những trang
Facebook, YouTube, TikTok riêng để tiếp cận công chúng, lan tỏa những thông tin
hữu ích đến với bạn đọc cùng với sản phẩm báo in, báo điện tử. Không đứng ngoài
xu hướng này, báo Sức khỏe&Đời sống hiện
nay cũng đã phát triển trang MXH gồm cả Facebook, YouTube, TikTok với số lượng
người tương tác, lượng người truy cập tăng lên từng ngày.
Tính đến hiện tại, trang fanpage Facebook của báo Sức khỏe&Đời sống có hơn 119.000 người theo dõi,
kênh Youtube hơn 56.000 người đăng ký. Đặc biệt, trang TikTok Sức khỏe&Đời sống dù mới ra mắt nhưng đã có gần
300 ngàn người theo dõi và hơn 3 triệu người thích kênh này. Cả 3 kênh MXH của
báo Sức khỏe&Đời sống đều
là những kênh thông tin chính thống, được cộng đồng mạng và bạn đọc tin tưởng.
Trong dịch COVID-19, kênh YouTube của báo thường xuyên đăng tải những
video, clip từ chương trình trực tuyến với sự góp mặt của các chuyên gia y tế
hàng đầu tại Việt Nam để đưa ra những khuyến cáo, kiến thức cho người dân phòng
bệnh.
TikTok là kênh MXH mới của báo Sức
khỏe&Đời sống vừa đi vào hoạt động nhưng đã nhận được
sự quan tâm của cộng đồng mạng. Rất nhiều video, clip về dịch COVID-19, trong
đó là hình ảnh, câu chuyện về y bác sĩ làm việc trong tâm dịch Bắc Giang, Bắc
Ninh; Những sự chi viện của các tỉnh bạn cho hai địa phương này trên kênh
TikTok có lượng người xem “khủng” từ vài chục nghìn đến hàng trăm nghìn, thậm
chí cả chục triệu. Nhiều clip có hàng trăm lượt tương tác bình luận của người
xem, chia sẻ và đồng cảm, thêm trân quý những thầy thuốc áo trắng không ngại
gian lao vất vả để dập dịch, đưa cuộc sống sớm trở lại trạng thái bình thường
mới.
Với fanpage Facebook của báo Sức khỏe&Đời sống, từ lâu đây là kênh
để Cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế chia sẻ những bài viết, hình ảnh và những
thông tin hữu ích liên quan tới tất cả mọi lĩnh vực của ngành y, sức khỏe con
người nói riêng và các vấn đề thời sự, văn hóa xã hội ở Việt Nam nói chung tới
bạn đọc. Trong đại dịch, fanpage Facebook của báo cũng thường xuyên, liên tục
chia sẻ những bài viết, thông tin chính thống và độc quyền về dịch bệnh, góp
phần đẩy lùi những tin tức xấu độc, chưa được kiểm chứng do các “anh hùng bàn
phím” tung lên MXH để câu view, câu like./.
St
Đăng nhận xét