Cùng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự ra đời và phát triển của các nền tảng mạng xã hội đã mang lại nhiều tiện ích cho người sử dụng. Chỉ cần có một chiếc điện thoại thông minh và có sóng wifi, 4G người ta có thể tham gia thế giới ảo trên MXH mọi lúc, mọi nơi.
.jpg)
Đặc trưng nổi bật của
MXH là sự bình đẳng trong tranh luận và bày tỏ quan điểm chính kiến, thể hiện
sự yêu - ghét đối với các vấn đề được đăng tải công khai trên các nền tảng MXH.
Trên MXH, một vị giáo sư, bác tiến sỹ hay anh lái xe công nghệ, bà bán trà đá,
cô công nhân vệ sinh môi trường cũng đều có quyền như nhau khi thả các nút “yêu
thích”, “thương thương” hay “phẫn nộ”, “buồn chán”; đồng thời được thoải mái
“bình luận” thể hiện kiến thức, cảm xúc, phông văn hóa của mình đối với một chủ
đề. Các nền tảng MXH xuyên quốc gia cho phép người dùng tranh luận, đưa ra quan
điểm, chính kiến cá nhân một cách công khai, “tự do” đăng tải hình ảnh, bài
viết về các sự kiện mà không bị “kiểm duyệt”, không phải xác minh, không chịu
trách nhiệm về tính đúng đắn của thông tin, hình ảnh đã lôi kéo được rất nhiều
người sử dụng. Việc tham gia MXH có nhiều đối tượng ở nhiều ngành nghề, mỗi
người tham gia đều mang một tâm thế, sở thích khác nhau. Có người tham gia chỉ
thuần túy giải trí, thư giãn; tìm hiểu thông tin cho công việc; người khác lại
tìm kiếm lợi nhuận từ việc bán hàng “online”… Một số người nhờ những bài viết
của mình mà trở thành thành KOLs (người dẫn dắt ý tưởng), có vị thế, uy tín
trên MXH…
Tuy nhiên, bên cạnh
những mặt tích cực là những mảng tối. Một bộ phận không nhỏ người dùng MXH
vướng vào “quyền lực ảo” trên không gian mạng với một số biểu hiện đặc trưng
sau:
(1) Mất quá nhiều thời
gian truy cập MXH. Người sử dụng liên tục ở trạng thái “online”, mất thời gian
lướt mạng, luôn phải tìm kiếm, nghĩ ra đề tài, bài viết nhằm duy trì lượng
người người đọc, người hâm mộ.
(2) Được tung hô thái
quá, quên đi xuất phát điểm, quên vị trí và công việc chuyên môn của mình. Có
một thực tế là, một số nhà báo, giảng viên, nhà nghiên cứu, cán bộ công chức do
đặc thù nghề nghiệp nên được tiếp cận sớm với nhiều thông tin, trong đó có
những thông tin quan trọng, thông tin mang tính chất “nội bộ” hơn các đối tượng
khác. Nhờ việc được tiếp cận, biết thông tin sớm cộng với có kiến thức chuyên
sâu về chuyên ngành theo dõi nên họ viết bài đăng tải trên trang cá nhân và
được cộng động mạng hưởng ứng, khích lệ bằng lượt “thích”, “chia sẻ”, “bình
luận”… Hiệu ứng từ việc hưởng ứng và “tung hô” của “cư dân mạng” khiến cho
người viết trước mắt có được cảm giác hân hoan, được thừa nhận, được chứng tỏ,
nhưng về lâu dài khi cảm giác được “tung hô” và những lời khen “vô thưởng vô
phạt” luôn thường trực sẽ khiến người viết sa vào ngộ nhận về một thứ quyền lực
ảo mà quên đi trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp.
Nguy hiểm hơn, một bộ
phận có biểu hiện “hai mặt”, chẳng hạn như có những phóng viên, nhà báo khi
viết tin bài đăng báo theo nhiệm vụ thì ủng hộ chủ trương chính sách, nhưng
trong các bài viết đăng tải trên MXH thì luôn đi ngược lại những quy định, chủ
trương, đường lối, thể hiện thái độ tiêu cực; có những cán bộ ngành trong họp
chuyên môn thuần túy không phát biểu ý kiến, nhưng trên trang cá nhân lại gay
gắt bày tỏ thái độ bất mãn, phản đối các chủ trương, định hướng của lãnh đạo
ngành… Chưa kể một số KOLs, một số nhà báo có fanpages có lượng theo dõi lớn
chỉ chú tâm đăng tải bài viết với mục đích “tống tiền” doanh nghiệp và tổ chức,
cá nhân có dấu hiệu sai phạm.
(3) Có quan điểm lệch
lạc, sai trái dẫn đến lèo lái, định hướng dư luận xã hội một cách tiêu cực.
Thực tế việc duy trì chế độ “online” trên mạng đã khiến một số KOLs đắm chìm
trong thế giới ảo gây nên những hệ lụy thật. Không ít người đã đăng tải trạng
thái, bài viết với những thông điệp cực đoan, lệch lạc, tiêu chuẩn kép, công
kích về giới tính, tôn giáo, đạo đức và pháp luật. Xu thế chửi bới, bôi nhọ,
“bóc phốt”, tấn công cá nhân trên không gian mạng là những biểu hiện “lệch
chuẩn”, đang thu hút một lượng lớn người theo dõi, lấn át các thông tin quan
trọng của đất nước, của đời sống xã hội. Nó là sự thách thức đối với thể chế,
khi một số lượng lớn những người theo dõi trở thành “fan cuồng” có thể quay ra
“tấn công” các cơ quan nhà nước, các cơ quan truyền thông chính thống bằng
nhiều hình thức.
(4) Xa rời thực tế,
đắm chìm trong không gian ảo khiến họ trở nên lạc lõng, không bắt nhịp được với
đời sống thực tại. Điều nguy hại này không chỉ xảy đến với những người lớn tuổi
mà có một bộ phận không nhỏ giới trẻ cũng đang mắc phải biểu hiện sống ảo. Vì
quá đắm chìm trong sự “tung hô”, cổ vũ mà không ít người luôn có biểu hiện,
thái độ thờ ơ, vô cảm với mọi diễn biến cuộc sống xung (5) Ảo tưởng, sẵn sàng
công kích cá nhân, nhãn hàng, cơ quan nếu như không được cung cấp dịch vụ vừa
ý.
(6) Chuyện gì cũng đưa
lên MXH. Chính nhờ MXH có tính tương tác cao, kết nối nhiều thành phần, nhiều
tổ chức, nhiều đối tượng nên tạo ra sự tự do kết nối, tự do tiếp cận, tương
tác, giao lưu, chia sẻ; thực tế MXH cũng có sự hữu ích khi có không ít các vụ
việc, sự vụ được giải quyết nhanh chóng và kịp thời. Tuy nhiên, một số người vì
ngộ nhận “quyền lực ảo” nên luôn hiếu thắng, manh động, “cầm đèn chạy trước ô
tô”, chuyện gì cũng đưa lên MXH để bàn thảo./.
Đăng nhận xét