Chủ tịch ASEAN -2020 thời cơ và thách thức đối với Việt Nam

          Năm 2020 Việt Nam đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN trong bối cảnh tình hình chính trị, an ninh thế giới và khu vực tiếp tục biến động; cạnh tranh giữa các nước lớn ngày càng gay gắt và toàn diện; các vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống diễn biến nhanh chóng, phức tạp ngoài dự đoán; vai trò trung tâm của ASEAN và các cơ chế hợp tác do ASEAN dẫn dắt đứng trước những cơ hội và thách thức mới.

          THÁO GỠ NHỮNG MÂU THUẪN, BẤT ĐỒNG

          Việc đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 nói chung và tổ chức tốt các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN nói riêng, có ý nghĩa chính trị hết sức quan trọng, khẳng định vai trò, vị thế của Quân đội nhân dân Việt Nam trong hội nhập quốc tế và đóng góp vào thành công chung của cả nước.

          Trên cương vị Chủ tịch ASEAN, Việt Nam không muốn và không để các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN trở thành nơi giải quyết các mâu thuẫn, bất đồng không liên quan đến lợi ích của khu vực. Do đó, công tác tổ chức các hội nghị này dựa trên nguyên tắc tạo ra diễn đàn để các nước ASEAN và đối tác ngồi lại với nhau cùng tháo gỡ những mâu thuẫn, bất đồng, giải quyết các thách thức an ninh chung của khu vực trong không khí cởi mở, thẳng thắn, xây dựng và tôn trọng lẫn nhau.

          Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tổ chức thành công các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN 2020, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và ưu tiên nguồn lực thích đáng cho các hoạt động này.

          Công tác chuẩn bị cho năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Bộ Quốc phòng được triển khai, trong đó Đề án tổ chức các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN năm 2020 đã được phê duyệt từ sớm; kế hoạch triển khai thực hiện đề án và danh mục các hoạt động quốc phòng, quân sự ASEAN trong năm 2020 cũng đã được thông qua. Ban chỉ đạo Bộ Quốc phòng về ASEAN 2020 và các tiểu ban trực thuộc được thành lập và khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ đã được xác định.

          Chủ đề các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN trong năm 2020 là “Hợp tác Quốc phòng vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng”, Bộ Quốc phòng sẽ chủ trì tổ chức hơn 20 hội nghị và hoạt động quốc phòng, quân sự ASEAN…

          Dự kiến sẽ có Tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng Bộ Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM) về Hợp tác quốc phòng vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng; Tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng Bộ Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) về Tầm nhìn chiến lược an ninh châu Á - Thái Bình Dương, trong đó khẳng định lại và nhấn mạnh vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực.

          Đây là những văn kiện phản ánh nguyện vọng của các quốc gia trong khu vực cùng nhau xây dựng châu Á - Thái Bình Dương thành khu vực hòa bình, ổn định và hợp tác cùng phát triển vì thịnh vượng và hạnh phúc của người dân.

          TĂNG CƯỜNG ĐOÀN KẾT NỘI KHỐI

          Các ưu tiên trong năm ASEAN 2020 được xác định gồm: thúc đẩy đối thoại, hợp tác quốc phòng, quân sự nội khối ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác; chủ động đề xuất sáng kiến, hình thức hợp tác mới, nhất là các sáng kiến hướng vào việc củng cố thể chế, nâng cao năng lực phối hợp hoạt động chung và làm sống động các cơ chế hợp tác hiện có; tăng cường hợp tác thực chất trong lĩnh vực quốc phòng, quân sự; thúc đẩy giải quyết các vấn đề an ninh, cả an ninh truyền thống và phi truyền thống, tội phạm xuyên quốc gia, các vấn đề nảy sinh trên biển; nâng cao năng lực của Việt Nam thông qua hợp tác thực chất và đăng cai đồng chủ trì Nhóm chuyên gia ADMM+ về gìn giữ hòa bình; nghiên cứu, đề xuất thành lập Trung tâm nâng cao năng lực gìn giữ hòa bình/Liên hiệp quốc ASEAN.

          Bộ Quốc phòng Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai các sáng kiến của các nước Chủ tịch trước, cũng như ưu tiên thúc đẩy, tăng cường đoàn kết nội khối, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, tìm ra những hình thức hợp tác mới, mang tính thực chất, hiệu quả, phục vụ lợi ích chung của ASEAN, với tinh thần thành công của năm ASEAN 2020 tại Việt Nam sẽ là thành công chung của ASEAN.

          2020 cũng là năm đầu tiên trong nhiệm kỳ Việt Nam là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc (2020-2021), Bộ Quốc phòng dự kiến tham gia hoặc đồng tổ chức một số hoạt động, như Hội nghị trù bị cho Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng về gìn giữ hòa bình; Hội nghị quốc tế “Phụ nữ với hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hiệp quốc"…

          Thời gian tới, bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực vẫn diễn biến hết sức phức tạp, các vấn đề mâu thuẫn nội bộ, dân tộc, sắc tộc, ly khai, khủng bố, xung đột vũ trang cục bộ tiếp tục diễn ra ở nhiều nơi, nhất là việc tranh chấp lãnh thổ, tài nguyên và cạnh tranh ảnh hưởng trên từng khu vực, đe dọa nền hòa bình, an ninh thế giới. Một mặt, Việt Nam kiên quyết, kiên trì đấu tranh giải quyết mọi tranh chấp, bất đồng bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp và thực tiễn quốc tế; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích quốc gia dân tộc.
Mặt khác, Việt Nam tiếp tục đóng góp tích cực vào giải quyết các thách thức an ninh chung, duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới. Trong đó, tham gia có trách nhiệm và hiệu quả vào các hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hiệp quốc là một trong những ưu tiên trong thời gian tới, thể hiện là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

          NHIỆM VỤ NẶNG NỀ HƠN, YÊU CẦU CAO HƠN

          Tại khu vực Đông Nam Á nói riêng và châu Á - Thái Bình Dương nói chung hội đủ tất cả thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, đã và đang tác động đến an ninh của mỗi quốc gia cũng như hòa bình ổn định khu vực. Đây là mối quan tâm không chỉ của Việt Nam mà của tất cả quốc gia. Hòa bình, ổn định, tự do hàng hải, hàng không ở biển Đông là lợi ích chung của cả thế giới.

          Vì vậy, vấn đề biển Đông phải được giải quyết bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế; cần có sự chung tay của tất cả các nước trong và ngoài khu vực trên tinh thần đối tác, vì trách nhiệm cộng đồng, xây dựng biển Đông thành vùng biển hòa bình, hữu nghị và hợp tác.

          Hợp tác và cạnh tranh luôn song hành với nhau, cạnh tranh là tất yếu, là động lực để thúc đẩy hợp tác phát triển, nhưng đó phải là cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau và tuân thủ luật pháp quốc tế, không phải cạnh tranh để triệt tiêu lẫn nhau vì lợi ích của riêng quốc gia nào. Những định hướng trên đây sẽ là những ưu tiên trong chương trình nghị sự của các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN 2020.

          Năm 2020, Việt Nam đảm nhận vai trò Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc, nhiệm vụ tham gia hoạt động giữ gìn hòa bình của Việt Nam sẽ nặng nề hơn với yêu cầu cao hơn. Việt Nam đang phối hợp với Liên hiệp quốc để tổ chức Hội nghị quốc tế về vai trò của phụ nữ với hoạt động giữ gìn hòa bình dự kiến diễn ra vào tháng 8-2020.

          Trong 5 năm qua, các nữ quân nhân Việt Nam tham gia lực lượng giữ gìn hòa bình đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, để lại ấn tượng và tình cảm tốt đẹp đối nhân dân địa phương và bạn bè quốc tế, được Liên hiệp quốc đánh giá cao và đó là lý do Việt Nam được Liên hiệp quốc đề nghị tổ chức hội nghị. Tổ chức tốt hội nghị sẽ góp phần tôn vinh vai trò phụ nữ Việt Nam nói chung và trong hoạt động giữ gìn hòa bình Liên hiệp quốc nói riêng, đồng thời phản ánh những thành tựu của Việt Nam về bình đẳng giới.

          Sau 25 năm gia nhập ASEAN, bằng những đóng góp thiết thực và hiệu quả, Việt Nam đã ngày càng khẳng định uy tín và vị thế là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng ASEAN. Đảm nhiệm thành công cương vị Chủ tịch ASEAN 2020 nói chung và tổ chức tốt các hội nghị quốc phòng quân sự ASEAN nói riêng, chính là cụ thể hóa, vận dụng sáng tạo đường lối, quan điểm của Đảng về quốc phòng, an ninh và đối ngoại trong tình hình mới; thực hiện phương châm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy.